رژیم غذایی دیابت بارداری: برای بارداری سالم چه بخوریم؟

یکی از مشکلاتی که برای برخی از زنان باردار ایجاد می شود، دیابت بارداری است که خوشبختانه با پیروی از رژیم غذایی سالم قابل کنترل است. 

در صورتی که بدن زن باردار نتواند به اندازه کافی انسولین تولید کند ، قند خون افزایش پیدا کرده و مادر باردار مبتلا به دیابت بارداری می شود. با وجودی که به محض تولد نوزاد دیابت بارداری از بین می رود ولی اگر در طول بارداری کنترل نشود میتواند باعث بروز مشکلاتی برای مادر و جنین شود.

براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای آمریکا حدود 2 – 10 درصد بارداری های ایالات متحده با دیابت همراه است. کاهش تولید انسولین یا مقاوم شدن بدن به انسولین به معنی افزایش قند خون و ابتلا به دیابت است. 

مهم ترین عامل کنترل کننده دیابت بارداری ، رژیم غذایی است. کربوهیدرات های موجود در خوراکی ها بعد از هضم تبدیل به گلوکز می شوند، با وجودی که گلوکز برای تامین انرژی سلول های بدن ضروری است ولی مقدار زاید آن منجر به افزایش قند خون می شود.

کربوهیدرات ها علاوه بر مواد غذایی شیرین ، در نشاسته ، میوه ها و سبزیجات ، شیر و ماست یافت می شود بنابراین برای کنترل قند خون باید اندازه گیری شوند .

علایم دیابت بارداری

- تشنگی شدید و غیر معمول

- تکرر ادرار

- خستگی

- حالت تهوع

- عفونت مکرر مثانه

- تاری دید

- و در نهایت تشخیص قند در آزمایش ادرار

بهترین رژیم غذایی برای دیابت بارداری

مصرف یک وعده غذایی پرحجم باعث می شود که قند خون بیش از حد بالا برود بنابراین توصیه می شود زنان مبتلا به دیابت بارداری حجم وعده های غذایی را کاهش دهند. 

پیروی از رژیم غذایی سالم سرشار از فیبر و سبزیجات و میوه ها و کاهش مصرف قند و کربوهیدرات های ساده برای سلامت زن باردار به خصوص اگر مبتلا به دیابت بارداری شده باشد ضروری است. 

ساده ترین روش ها برای کنترل قند خون در بارداری عبارتند از :

- اجتناب از مصرف زیاد کربوهیدرات های ساده در یک زمان

- جایگزین کردن کربوهیدرات های پیچیده که فیبر بالایی دارند. 

- مصرف همزمان کربوهیدراتها در کنار پروتئین و چربی های سالم

- مصرف صبحانه غنی از پروتئین و کربوهیدرات های پیچیده دارای فیبر بالا که شاخص گلیسمی خون را پایین نگه دارند. 

- مصرف مواد غذایی که شاخص گلیسمی پایین تری دارند ، این خوراکی ها کندتر از کربوهیدرات های ساده تجزیه شده و در نتیجه قند خون را به یکباره بالا نمی برند. از جمله سبزیجات غیر نشاسته ای ، نخود ، هویج ، نان و غلات سبوس دار ، گریپ فروت، سیب ، گلابی ، عدس ، نخود و لوبیا. 

- مصرف بیشتر فیبر و پروتئین نسبت به کربوهیدرات ها در رژیم غذایی. 

- گنجاندن انواع پروتئین در وعده های غذایی در کنار کربوهیدرات ها برای پیشگیری از تجزیه سریع آن ها و بالا رفتن قند خون از جمله : ماهی ، مرغ ، پروتئین ، تخم مرغ ، توفو ، حبوبات ، آجیل ها ، انواع غلات کامل ، کینوا .

- جایگزین کردن چربی های غیر اشباع مثل : روغن زیتون ، روغن بادام زمینی ، آووکادو ، روغن آجیل ها و دانه ها ، ماهی سالمون ، دانه چیا . 

- اجتناب از مصرف مواد غذایی که کالری بالایی دارند و سریع هضم شده و باعث افزایش یکباره قند خون می شوند به خصوص کیک ها ، دسر ها ، بستنی ، پودینگ ، شکلات ، شیرینی ها و نوشیدنی های شیرین ، سس ها ، فست فودها .

- کاهش مصرف کربوهیدرات های ساده مثل برنج سفید ، نان سفید ، پاستا و نودل. 

نمونه رژیم غذایی برای دیابت بارداری

در هر وعده غذایی به خصوص مواد نشاسته ای را باید اندازه بگیرید. بر اساس گزارش انجمن دیابت آمریکا زنان مبتلا به دیابت باردرای می توانند 3 وعده غذایی کوچک تا متوسط و 2 – 3 میان وعده سالم بدون قند مصرف نمایند.

مقدار مناسب مواد غذایی برای هر وعده عبارتند از : 

نشاسته : 1 فنجان برنج ، غلات ، رشته فرنگی یا سیب زمینی پخته یا 2 تکه نان. 

شیر : قند شیر به سرعت جذب می شود بنابراین هر بار فقط میتوانید 1 فنجان شیر میل نمایید. 

میوه : میوه ها با وجودی که بسیار مقوی و برای سلامت ضروری هستند ولی دارای قند طبیعی هستند بنابراین برای هر میان وعده فقط میتوانید نصف یک میوه بزرگ یا حدود 1فنجان میوه مخلوط میل نمایید. مصرف شربت کمپوت میوه ها و آب میوه برای فرد مبتلا به دیابت ممنوع است. 

افزایش مصرف فیبر : نان سبوس دار ، برنج قهوه ای ، جو دوسر ، ارزن و سایر غلات کامل نخود ، عدس ، لوبیا خوراکی های سرشار از فیبر هستن که باعث می شوند سطح قند خون کاهش پیدا کند. 

درمان دیابت بارداری

برخی از زنان با کاهش مصرف قند و کربوهیدرات های ساده و ورزش منظم میتوانند دیابت بارداری را کنترل کنند ولی برای برخی دیگر استفاده از داروها در کنار رژیم غذایی نیاز است از جمله :

- متفورمین

- تزریق انسولین

عوارض دیابت بارداری

دیابت بارداری در صورتی که با رژیم غذایی کنترل شود بعد از زایمان از بین می رود ولی در صورت عدم کنترل میتواند باعث افزایش فشار خون ، افزایش خونریزی هنگام زایمان و ابتلا به دیابت نوع 2 بعد از بارداری شود. 

سایر عوارض دیابت بارداری عبارت است از :

- تولد نوزاد با وزن بیشتر از 4 کیلوگرم در نتیجه افزایش خونریزی زایمان و سخت تر شدن زایمان.

- زایمان زودرس

- افت قند خون نوزاد هنگام تولد

- افزایش احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 نوزاد در بزرگسالی

- افزایش فشار خون

- افزایش احتمال عمل سزارین

1