خوراکی که دشمن دندان‌های شما هستند

۱. نوشابه، نوشابه‌ی رژیمی و نوشیدنی‌های شیرین

نوشیدنی‌های شیرین از جمله نوشابه، قهوه‌ی شیرین شده و نوشیدنی‌های انرژی‌زا اثرات مضری روی سلامتی بدن دارند.

نوشیدنی‌های ذکر شده منجر به مشکلات قلبی و عروقی، اضافه وزن، مقاومت به انسولین و… می‌شوند. تعجبی ندارد که این نوشیدنی‌ها برای دندان‌ها و لثه‌ها هم مضر هستند.

این نوشیدنی‌ها سلامت دندان‌ها را به دو روش تحت تأثیر قرار می‌دهند. اول اینکه نوشیدنی‌های ذکر شده اسیدی هستند و برای باکتری‌هایی که باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند، سوخت تأمین می‌کنند. از جمله‌ی این باکتری‌ها می‌توانیم استرپتوکوکوس موتانس را نام ببریم که از قند تغذیه کرده و اسید تولید می‌کنند که منجر به تجزیه‌ی مینای دندان می‌شوند. نوشیدنی‌های شیرین مثل نوشابه نه تنها طبیعت اسیدی دارند، بلکه منجر به تولید اسید بیشتر هم می‌شوند‌.

تحقیقات نشان می‌دهند که نوشیدنی‌های غیرالکلی و شیرین به‌شدت باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند. مصرف منظم نوشیدنی‌های اسیدی مانند نوشابه و نوشیدنی‌های ورزشی اصلی‌ترین علت پوسیدگی دندان‌ها به شمار می‌روند. بعضی از افراد ممکن است تصور کنند که نوشابه‌های رژیمی گزینه‌ی بهتری برای سلامتی هستند، اما این موضوع درست نیست.

در حقیقت نشان داده شده که نوشابه‌های رژیمی بیشتر از نوشابه‌های معمولی باعث پوسیدگی مینای دندان‌ها می‌شوند، چون حاوی اسید سیتریک هستند که کلسیم دندان‌ها را از بین می‌برد‌.

دوم اینکه نگه داشتن یا چرخاندن نوشابه و سایر نوشیدنی‌های اسیدی در دهان ممکن است به‌طور ویژه مشکل‌زا باشند، چون مدت زمانی که ترکیبات اسیدی در تماس با دندان‌ها هستند را افزایش می‌دهند. متخصصان می‌گویند که نباید بلافاصله بعد از مصرف نوشیدنی‌های اسیدی مثل نوشابه مسواک بزنید، چون مینای دندان آسیب می‌زند.

مصرف نوشابه، نوشیدنی‌های ورزشی و سایر نوشیدنی‌های اسیدی به‌طور منظم سلامت دندان‌های شما را به خطر میندازد. علاوه بر این مطالعات نشان می‌دهند که مصرف نوشیدنی‌های شیرین با پوسیدگی و سوراخ شدن دندان‌ها در ارتباط است که علت اصلی افتادن دندان به شمار می‌رود.

• ۳۵ ضرر نوشابه‌های گازدار که شما را شوکه می‌کنند
• نوشابه‌ی رژیمی خوب است یا بد؟ تاثیرات واقعی نوشابه‌ی رژیمی بر سلامتی

۲‌. شکر خوراکی، آبنبات و دیگر منابع قند اضافه شده

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، قند باکتری‌های مضر در دندان‌ها را تغذیه می‌کند که این موضوع منجر به تولید اسیدهایی می‌شود که مینای دندان را تجزیه می‌کنند. به همین دلیل است که مصرف قند اضافه شده یکی از مهم‌ترین عوامل خطر پوسیدگی‌ دندان‌ها به شمار می‌رود.

به یاد داشته باشید که قندهای طبیعی موجود در بعضی مواد غذایی مانند میوه‌ها و محصولات لبنی منجر به پوسیدگی قابل‌توجه دندان‌ها نمی‌شوند. علت این موضوع این است که منابع قندهای طبیعی ترکیباتی مانند فیبر و مواد معدنی دارند که جریان بزاق در دهان را افزایش می‌دهند که این موضوع به محافظت از دندان‌ها و لثه‌ها کمک می‌کند. از طرف دیگر مواد غذایی دارای قند اضافه شده مانند شربت ذرتِ حاوی فروکتوز زیاد همچنین شکر خوراکی می‌توانند باعث ضعیف شدن سلامت و پوسیدگی دندان‌ها ‌شوند.

مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند کودکان و بزرگسالانی که در رژیم غذایی خود قند اضافه شده‌ی زیادی مصرف می‌کنند، به‌طرز چشمگیری بیشتر از دیگران در معرض پوسیدگی‌ دندان‌ها و بیماری‌های لثه قرار می‌گیرند‌. مکیدن خوراکی‌هایی مانند آبنبات یکی از بدترین کارها برای دندان‌ها است.

مکیدن خوراکی‌هایی مثل آبنبات و شکلات مدت زمانی که دندان‌ها در معرض قند هستند را افزایش می‌دهد که این موضوع عامل کلیدی پوسیدگی دندان‌ها محسوب می‌شود. خوردن مقدار زیادی قند اضافه شده می‌تواند از طریق افزایش التهاب و استرس اکسیداتیو باعث آسیب به لثه‌ها شود که این موضوع می‌تواند به بافت لثه‌ها آسیب برساند.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ روی بیش از ۲ هزار نفر به این نتیجه رسید که مصرف منظم قند اضافه شده با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه در ارتباط است.

• ۸ ضرر قند زیاد و ۱۱ ماده‌ی غذایی پر قند که باید از آن‌ها پرهیز کنید

۳. غلات شیرین و کیک و شیرینی

بسیاری از افراد روز خود را با خوردن یک کاسه غلات یا دونات شروع می‌کنند. این خوراکی‌ها نه تنها به دلیل نداشتن پروتئین و دیگر مواد مغذی مهم باعث می‌شوند یک ساعت بعد گرسنه شوید، بلکه قند اضافه شده‌ و کربوهیدرات تصفیه شده‌ی زیادی دارند و به همین دلیل برای دندان‌ها مضر هستند.

بعضی از غلات‌ها و محصولات پخته شده (مثل کیک‌ و شیرینی) به دلیل داشتن قند اضافه شده منجر به پوسیدگی دندان‌ها و بیمار‌ی‌های لثه می‌شوند. اگر به‌طور مداوم در وعده‌ی صبحانه مقدار زیادی مواد غذایی حاوی قند اضافه‌ شده‌ مانند غلات صبحانه‌ی شیرین مصرف می‌کنید، خوراکی‌های مضر ذکر شده را با صبحانه‌‌های مقوی‌تر و کم‌قند‌تر مانند گزینه‌های زیر جایگزین کنید.

• جو دوسر با کره‌ی مغزها مانند کره‌ی بادام‌زمینی و توت‌هایی مثل توت‌فرنگی یا بلوبری
• املت سبزیجات به همراه آووکادو

۴. نان سفید و مواد غذایی نشاسته‌‌دار

کربوهیدرات تصفیه شده مانند نان سفید، برنج سفید و مواد غذایی نشاسته‌دار مثل چیپس سیب‌زمینی ممکن است سلامت دندان‌ها را به خطر بیندازند. باکتری‌های دهان به‌سرعت قند موجود در منابع کربوهیدرات مثل برنج سفید و چیپس سیب‌زمینی را تخمیر می‌کنند. خوردن مقدار زیادی از مواد غذایی ذکر شده با افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها در ارتباط است.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۱ روی ۱۹۸ کودک به این نتیجه رسید که مصرف بیشتر نشاسته‌ی فرآوری شده مانند چیپس سیب‌زمینی با افزایش چشمگیر پوسیدگی دندان‌ها در ارتباط است. یک بررسی روی پنج مطالعه در سال ۲۰۲۰ به این نتیجه رسید که خوردن مواد غذایی فرآوری شده و حاوی نشاسته بین وعده‌های غذایی منجر به بالا رفتن احتمال پوسیدگی دندان‌ها می‌شود.

علاوه بر این بعضی از تحقیقات عنوان می‌کنند که مواد غذایی نشاسته‌دار می‌توانند پوسیدگی‌ دندان‌ها را در اثر قند افزایش دهند. نشاسته چسبنده است و مدت زمانی که قند در دندان‌ها باقی می‌ماند را بالا می‌‌برد و منجر به اسیدی شدن محیط دهان می‌شود.

به جای مواد غذایی نشاسته‌دار مانند نان سفید و چیپس سیب‌زمینی، منابع کربوهیدرات خوب از جمله میوه، سیب‌زمینی شیرین و غلات غنی شده را مصرف کنید تا سلامت دهان و دندانتان بهبود پیدا کند.

۵. آب میوه و بستنی یخی

اگرچه آب میوه‌ی ۱۰۰ درصد طبیعی حاوی مواد مواد مغذی مهم است، اما اگر در مصرف آن زیاده‌روی کنید، سلامت دندان‌هایتان آسیب می‌‌بیند‌. آب میوه اسیدی است و می‌تواند مینای دندان‌ها را فرسوده کند. این موضوع به‌طور ویژه درباره‌ی میوه‌های اسیدی‌تر مانند انگور، پرتقال، سیب و آب لیموترش صدق می‌کند.

یک بررسی در سال ۲۰۱۶ روی ۱۳ مطالعه که در مجموع روی بیش از ۱۶ هزار فرد در محدوده‌ی سنی ۸ تا ۱۹ سال انجام شد به این نتیحه رسید کودکانی که آبِ میوه‌های اسیدی‌ را به مقدار بیشتر مصرف کردند، بیشتر دچار پوسیدگی‌ دندان‌ها شدند. یک مطالعه‌ی آلمانی در سال ۲۰۱۶ به این نتیجه رسید ‌که آب پرتقال و آب سیب پنج برابر بیشتر از نوشابه باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ به این نتیجه رسید که بستنی یخی درست شده با انگور، آناناس و پرتقال منجر به کاهش شدید PH بزاق دهان می‌شود. بستنی یخی در مقایسه با آب میوه اسیدی‌تر است و در نتیجه آسیب بیشتری به دندان‌ها وارد می‌کند. خوردن بستنی یخی به‌شدت دندان‌ها را تخریب می‌کند؛ بنابراین تا جایی که امکان دارد باید از مصرف آن‌ها خودداری کنید.

۶. مواد غذایی خیلی سفت یا چسبنده

بعضی از مواد غذایی ممکن است احتمال ترک‌خوردگی دندان یا افتادن پرکردگی دندان را افزایش دهند. علاوه بر این خوردن خوراکی‌های سفت مانند شکلات ممکن است ترک‌خوردگی دندان‌ها را به همراه داشته باشد.

یک بررسی در سال ۲۰۱۹ که روی ۵۶ نفر انجام شد به این نتیجه رسید که خوردن مواد غذایی سفت به‌طرز چشمگیری تعداد دندا‌ن‌های ترک‌خورده را افزایش داد. جویدن یخ هم ممکن است باعث شود دندان‌ها ترک بخورند. علاوه بر این آبنبات‌های چسبنده می‌توانند خطر پوسیدگی دندان‌ها را افزایش دهند.

۷. خیارشور

سرکه که یک ترکیب مهم در تهیه‌ی خیارشور است، اسید دارد. اسید باعث می‌شود مینای دندانتان از بین برود. علاوه بر این بیشتر خیارشورها حاوی قند هم هستند که یک ترکیب مضر دیگر برای دندان‌ها به شمار می‌رود.

۸. مرکبات

مرکبات مانند پرتقال و گریپ‌فروت بخشی از یک رژیم غذایی متعادل را تشکیل می‌دهند. با این حال باید توجه داشته باشید که اسید سیتریک موجود در آن‌ها می‌تواند باعث تخریب مینای دندان‌ها شود و دندان‌ها را مستعد پوسیدگی کند. لیموترش و گریپ‌فروت به‌طور ویژه اسید زیادی دارند.

۹. میوه‌ی خشک شده

میوه‌های خشک شده مانند زردآلو، کشمش و آناناس خیلی خوشمزه هستند، اما مصرف آن‌ها به‌طور منظم می‌تواند پوسیدگی دندان‌ها را به دنبال داشته باشد. میوه‌های خشک شده قند زیادی دارند و بافت آدامس‌مانند آن‌ها باعث می‌شود به دندان‌هایتان بچسبند.

۱۰‌. سرکه‌ی سیب

سرکه‌ی سیب به خواص خود در سم‌زدایی بدن شناخته می‌شود. با این وجود باید توجه کنید که این ترکیب به‌شدت اسیدی است و می‌تواند به‌سرعت مینای دندان را تخریب کند. اگر می‌خواهید سرکه‌ی سیب مصرف کنید، آن را با مقداری آب رقیق کنید و آن را یک باره بنوشید. سپس دهان و دندان خود را خوب آبکشی کنید.

۱۱. سس گوجه‌فرنگی

گوجه‌فرنگی یک ماده‌ی غذایی به‌شدت سالم به شمار می‌رود، اما اسیدی است. زمانی که پاستا را به همراه سس گوجه‌فرنگی می‌خورید، مینای دندان‌هایتان دو برابر آسیب می‌بینند. علت این موضوع این است که اسید سس گوجه‌فرنگی مینای دندان را تجزیه کرده و کربوهیدرات پاستا هم باکتری‌‌های ایجادکننده‌ی پوسیدگی دندان را تغذیه می‌‌کند. به جای خوردن پاستا با سس گوجه‌فرنگی، آن را با پنیر میل کنید.

کلام آخر

اگر نمی‌خواهید گرفتار دندان‌پزشک و هزینه‌های سرسام‌آور نشوید، از دندان‌هایتان حسابی مراقبت کنید‌. برای مراقبت از دندان‌های خود باید از مصرف بعضی مواد غذایی پرهیز کنید یا مصرف آن‌ها را تا جایی که امکان دارد، به حداقل برسانید. از جمله مواد غذایی و نوشیدنی‌های مضر برای دندان‌ها می‌توانیم نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه و قهوه‌ی شیرین شده، بستنی یخی ‌درست شده با میوه‌های اسیدی، شیرینی، کیک، شکلات و غلات صبحانه‌ی شیرین را نام ببریم.

نوشیدنی‌ها و مواد غذایی ذکر شده خطر ابتلا به پوسیدگی دندان‌ها، بیماری‌های لثه، ترک خوردن دندان‌ها و حتی سرطان دهان و دندان را افزایش می‌دهند. برای اینکه سلامت دندان‌هایتان را افزایش دهید و از دندان‌های خود مراقبت کنید، به جای مواد غذایی ذکر شده که برای دندان‌ها مضر هستند، خوراکی‌های سالم را مصرف کنید که ارزش غذایی بالایی دارند.