شیر بنوشیم یا نه؟

نسل اندر نسل به ما گفته شده که شیر باعث استحکام استخوان‌ها می‌شود. اما آیا علم چنین چیزی را تایید می‌کند؟

به چند نفر از ما در دوران کودکی گفته شد که شیر بخوریم تا قوی‌تر شویم؟

پربیراه نیست اگر بپذیریم با خوردن شیر استخوان‌ها استحکام پیدا می‌کند. شیر سرشار از کلسیم است. ثابت شده که کلسیم تراکم مواد معدنی استخوان را افزایش می‌دهد.

اما چطور می‌توان نشان داد که مصرف بالای شیر است که موجب شده برخی استخوان‌های محکم تری داشته باشند؟

ایده‌ئال ترین شکل این پژوهش به این نحو است که دو گروه بزرگ از افرادی داشته باشیم که اعضای یکی از آن‌ها روزانه و طی ده‌ها سال شیر مصرف کرده اند و گروه دیگر جایگزین‌های شیر را مصرف کرده اند. سپس تاثیر مصرف شیر و جایگزین‌های آن را بر تراکم استخوان این افراد که به صورت تصادفی انتخاب کرده ایم، مطالعه کنیم. واضح است که انجام چنین تحقیقی در عمل بسیار سخت است.

کار دیگری که به جای آن می‌توانیم انجام دهیم این است که از هزاران نفر بپرسیم چه میزان شیر طی سال‌ها مصرف کرده اند و سپس حداقل برای یک دهه آن‌ها را دنبال کنیم و ببینیم آیا افرادی که به طور منظم شیر مصرف کرده اند کمتر در طول زندگی شان دچار شکستگی استخوان شده اند یا خیر.

این تحقیقی بود که در سال ۱۹۹۷ توسط دانشگاه هاروارد انجام و منتشر شد. تعداد ۷۷ هزار پرستار زن طی ۱۰ سال مورد پیگیری قرار گرفتند.

پژوهشگران هیچ تفاوت چشمگیری در تعداد شکستگی‌های بازو و لگن در بین افرادی که یک یا کمتر از یک لیوان شیر در هفته مصرف کرده بودند و آن‌هایی که دو یا بیشتر از دو لیوان شیر در هفته مصرف کرده بودند، مشاهده نکردند.

وقتی محققان این تحقیق را به طور مشابه بر روی ۳۳۰ هزار مرد در حرفه‌ی بهداشت انجام دادند، باز هم به این نتیجه رسیدند که مصرف شیر تفاوتی در میزان شکستگی‌ها ایجاد نکرده است.

آزمون‌های کنترل تصادفی بروی رژیم‌های غذایی‌ای که با کلسیم غنی شده بودند نیز انجام شد. یک تیم از محققان در سال ۲۰۱۵ نتیجه‌ی ۱۵ مطالعه‌ای که در این مورد انجام شده بود را مرور، ترکیب و تحلیل مجدد کردند.

آن‌ها به این نتیجه رسیدند که مصرف رژیم‌های غنی شده از کلسیم به مدت دو سال، تراکم مواد معدنی استخوان را افزایش داده است، اما بعد از این مدت افزایش تراکم استخوان متوقف شده است.

یکی از جایگزین‌های شیر مصرف مکمل‌های کلسیم است.

به دلیل ترس‌هایی که از عوارض و خطرات مصرف بلند مدت مکمل‌های کلسیم وجود دارد، همان تیم داده‌های ۵۱ آزمون کنترل شده‌ی تصادفی را با هم ترکیب کرد تا ارزیابی کند آیا فواید مصرف مکمل‌های کلسیم از خطرات عدم مصرف آن پیشی می‌گیرد یا خیر.

این تیم دوباره به این نتیجه رسید که افزایش قدرت استخوان‌ها بعد از یک یا دو سال مصرف مکمل کلسیم متوقف می‌شود و اینکه مصرف کلسیم در سنین بالا فقط می‌تواند سرعت کاهش تراکم مواد معدنی استخوان را کند کند، اما این روند را متوقف نمی‌کند.

این به این معنی بود که میزان شکستگی استخوان با مصرف مکمل کلسیم به مقدار کمی کاهش پیدا خواهد کرد.

این تحقیق در کشور‌های مختلف انجام شد. در کشور‌های مختلف مقدار مصرف روزانه‌ی کلسیم با توجه به توصیه‌ی دانشمندان در این کشور‌ها متفاوت است.

به طور مثال میزان مصرف روزانه‌ی کلسیم در آمریکا دو برابر میزان مصرف آن در هند و انگلستان است. در آمریکا به افراد توصیه می‌شود روزی سه لیوان شیر بنوشند.

تحقیقی که در سال ۲۰۰۴ انجام شد مسئله‌ی ارتباط بین شیر و استحکام استخوان را از آن چه تا قبل از آن بود پیچیده‌تر کرد. نتیجه‌ی دو تحقیق بزرگ که در سوئد انجام شد نشان داد که نوشیدن بیش از ۳ لیوان شیر در روز نه تنها به نفع استخوان‌های شما نیست بلکه می‌تواند آسیب رسان باشد.

برای انجام این تحقیق که در دانشگاه اوپسالا و در موسسه‌ی کارولیسنکا انجام شد به مشارکت کنندگان پرسش نامه‌هایی دادند و از آن‌ها خواستند میزان مصرف شیر خود را در سال ۱۹۸۷ و سپس در سال ۱۹۹۷ مشخص کنند. سپس نرخ مرگ و میر در سال ۲۰۱۰ مورد آزمایش قرار گرفت.

نتیجه‌ی این آزمایش به مردم هشدار داد که مصرف یک لیوان شیر در روز با شکستگی بیشتر استخوان‌ها و مرگ زودرس مرتبط است.

اما قبل از آن که شیر را کنار بگذارید به ادامه‌ی این مطلب توجه کنید.

در این مطالعه‌ی سوئدی، از مشارکت‌کنندگان خواسته شد تا مصرف شیر خود را در طول سال‌های گذشته تخمین بزنند، که کار ساده‌ای نیست. کار دشواری است که بدانید با غلات، چای یا در آشپزی چقدر شیر مصرف کرده اید.

این مطالعه همچنین همان مشکل همیشگی همبستگی در مقابل علیت را یادآوری می‌کند.

به طور واضح زنانی که می‌دانستند پوکی استخوان دارند، با این امید که استخوان‌های خود را مستحکم کنند، بیشتر از سایرین شیر نوشیده بودند؛ بنابراین این مطالعه نشان نداد که نوشیدن شیر علت شکستگی‌های بیشتر بوده است؛ و برای این که مسئله را پیچیده‌تر کنیم، باید بگوییم، این تیم سوئدی به این نتیجه رسید که مصرف پنیر و ماست میزان شکستگی‌ها را کاهش داده است.

محققان این پژوهش به خوبی می‌دانستند قبل از آن که توصیه‌ای درباره‌ی رژیم‌های غذایی ارائه دهند لازم است این پژوهش‌ها را تکرار کنند.

برخی دیگر توصیه می‌کردند که با توجه به نتایجی که از این پژوهش‌ها به دست آمده است باید در مصرف شیر تجدید نظر کرد.

پس تا زمانی که اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست نیامده است، بر اساس شواهد کنونی که دسترس است عمل کنید، یعنی اگر شیر دوست دارید ایرادی ندارد به نوشیدنش ادامه دهید.

قطعا شیر فوایدی برای سلامت استخوان‌ها دارد، اما فوایدی که شاید از آن چه که امیدوار بودید، کوتاه مدت‌تر هستند.

همچنین بهتر است استحکام استخوان‌های خود را با روش‌های دیگر مثل ورزش کردن و دریافت ویتامین D. در رژیم غذایی روزانه یا از طریق نور خورشید یا مکمل‌های غذایی، بهبود ببخشید.