مضرات و فواید شکلات تلخ در سبد غذایی | آیا برای سلامت بدن مفید است ؟

صدها سال است که انسان‌ها انواع شکلات را مصرف می‌کنند. اغلب اوقات این شکلات به‌شکل کاکائوِ مایع مصرف می‌شد که از دانه‌های کاکائو به‌دست می‌آید. در برخی فرهنگ‌ها، شکر و شیر هم به شکلات اضافه و در بسته‌بندی‌های پرزرق‌وبرق عرضه شد. هنوز کاکائو به این شکل مصرف می‌شود؛ اما این پرسش به‌وجود آمده است که آیا شکلات واقعاً برای سلامت بدن مفید است؟

به‌نقل از مارجی مک‌کولو، مدیر علمی ارشد پژوهش‌های همه‌گیرشناسی انجمن سرطان آمریکا، سرخ‌پوست‌های قبیله‌ی Kuna در جزایر سان‌بلاس پاناما فشارخون کمی دارند که با افزایش سن افزایش نمی‌یابد؛ ازاین‌رو، میزان حملات قلبی، سکته، دیابت و سرطان در آن‌ها اندک است و معمولاً در سنین پیری می‌میرند.

برخلاف این باور علمی که نمک زیاد می‌تواند فشارخون را افزایش دهد، این قبیله درمقایسه‌با میانگین مصرف ایالات‌ متحده نمک زیادی مصرف می‌کنند. مک‌کولو برای پی‌بردن به رژیم غذایی این قبیله، از آنان بازدید کرد و متوجه شد افراد قبیله روزانه چهار فنجان کاکائوِ ترکیب‌شده با آب و مقدار کمی شکر مصرف می‌کنند.

بااین‌همه، مک‌کولو نمی‌تواند سلامت بومیان کونا را با قطعیت زیاد به نوشیدن کاکائو نسبت دهد؛ به‌ویژه اینکه این قبیله مقدار زیادی میوه و چهار برابر مصرف میانگین آمریکایی ماهی می‌خورند. علاوه‌براین، سبک زندگی فعالانه‌تری از مردم غربی دارند. به‌باور جوان منسون، استاد دانشکده‌ی پزشکی هاروارد، بسیاری از پژوهش‌ها به فواید شکلات تلخ برای قلب پرداختند؛ اما ممکن است انحراف داشته باشند؛ زیرا افرادی که شکلات می‌خورند، معمولاً دغدغه‌ی افزایش وزن ندارند.

پژوهشگران در یکی از بررسی‌ها، برنامه‌های غذایی و سلامت ۲۰ هزار فرد را مطالعه کردند و متوجه شدند مصرف ۱۰۰ گرم شکلات (ازجمله شکلات شیری) در روز می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته را کاهش دهد. آنان معیارهای تأثیرگذار دیگر بر این روند مانند سیگارکشیدن و فعالیت ورزشی را نیز بررسی کردند؛ اما ممکن است دلایل دیگری غیر از شکلات وجود داشته باشند.

در مرحله‌ی بعد، پژوهشگران آزمایش بزرگی انجام دادند که دیگر علت‌های احتمالی مثل رژیم غذایی و سبک زندگی را پوشش ‌دادند. براساس این پژوهش، فواید بالقوه‌ی کاکائو را می‌توان به میزان زیاد فلاونوئیدها یا ترکیب‌های گیاهی موجود در توت و چای نسبت داد.

وضعیت سلامتی ساکنان جزیره‌ی سان‌بالاس پاناما به‌لطف نوشیدن منظم شکلات غنی از فلاونوئید فراتر از حد انتظار است.

براساس پژوهشی با عنوان «نتایج مولتی‌ویتامین و مکمل کاکائو» شامل ۲۱ هزار شرکت‌کننده، مصرف ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم مکمل فلاونوئیدی کاکائو در روز می‌تواند خطر مرگ براثر بیماری قلبی را ازطریق کاهش فشارخون و التهاب بدن را کاهش دهد. دلیل استفاده از مکمل کاکائو به‌جای کاکائوِ واقعی این بود که تراکم فلاونوئیدها در برندهای مختلف شکلات به‌دلایلی مثل نوع برداشت و تولید و فراوری متفاوت است.

برای مثال، فلانوئید موجود در شکلات تلخ چهار برابر بیشتر از فلاونوئید چای است؛ اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند محتوای فلاوانول هم در فرایند فراوری تولید کاهش پیدا می‌کند. به‌گفته‌ی گونتر کوهنل، استاد تغذیه و علوم غذایی دانشگاه ریدینگ، هیچ توافقی درباره‌ی مقدار فلاوانول کاکائوِ موردنیاز برای رسیدن فواید سلامتی وجود ندارد.

درحالی‌که به‌نقل از سازمان ایمنی غذایی اروپا (EFSA)، نزدیک به ۲۰۰ میلی‌گرم فلانوئید کاکائو یا ۱۰ گرم شکلات تلخ برای بدن مفید است، پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند مصرف روزانه‌ی ۵۰۰ میلی‌گرم فلاونوئید کاکائو تأثیر بیشتری بر سلامتی خواهد گذاشت. این میزان هم‌اندازه با مصرف یک شکلات ۳۰ گرمی کوچک است. کوهنل می‌گوید:فکر نمی‌کنم روش‌های افزایش محتوای فلاوانول شکلات را به غذای سالمی تبدیل کنند.

تولیدکنندگان کوچک‌تر کاکائو به اطلاعات مهمی دست یافتند. پختن کل کاکائو به‌جای نوک کاکائو اغلب با دمای کمتر در مدت‌زمان طولانی‌تری انجام می‌شود. می‌دانیم اگر گیاهان را به‌مدت طولانی بپزیم، موادمغذی آن‌ها کاهش پیدا می‌کنند؛ اما صرف‌نظر از اینکه بتوان این فرضیه را برای شکلات تلخ و میوه‌ی آن به‌کار برد، دانه‌ی کاکائو به پژوهش‌های بیشتری نیاز دارد. با اینکه می‌توان فلاوانول را علاوه‌بر شکلات در غذاهای مختلفی پیدا کرد، می‌توانید شکلات تلخ را در رژیم غذایی سالم خود بگنجانید.