چطور نه بگوییم؟
شاید خیلی از شما هم جزو آن دسته افرادی باشید که با «نه» گفتن مشکل دارید
گاهی اوقات در محیط سالمی هستید و دوست دارید با دوستان و اطرافیان خود تفریح کنید و چیزهای جدیدی را تجربه کنید. ولی بعضی اوقات هم «نه» نگفتن و مخالفت نکردن می‌تواند عواقب بدتری داشته باشد. در این مواقع معمولاً می‌دانیم که باید مخالفت کنیم، ولی نوعی حس اجبار درون خودمان حس می‌کنیم که موافقت کنیم. در چنین شرایطی، خیلی لازم و ضروری است که توانایی نه گفتن را در خود تقویت کنیم. گاهی اوقات هم موافقت می‌کنیم، چون می‌خواهیم نوعی قهرمان از خودمان بسازیم و شخصیت خودمان را خوب و همراه جلوه دهیم.
در ادامه هم احتمالاً خودتان بدانید چه اتفاقی رخ می‌دهد. زمانی که باید «نه» بگویید، «بله» می‌گویید و موافقت می‌کنیم. ولی عواقب این تصمیم را بعدها می‌بینیم و بابت آن افسوس می‌خوریم. احتمالاً پیش خودمان بگوییم که ای کاش موافقت نکرده بودم، ای کاش «نه» می‌گفتم و … موضوع مهم این است که گاهی اوقات شما باید مخالفت کنید.
بدون توانایی نه گفتن، مخالفت کردن و ناامید کردن دیگران شما نمی‌توانید یک مدیر، دوست، پدر، مادر، همسر و یا صاحب کسب‌وکار مؤثر و مفید باشید. علاوه بر این، حرف‌ها و کلمات شما نشان‌دهنده هویت و شخصیت شما هستند. یک «نه» و مخالفت صادقانه خیلی بهتر از موافقت غیرصادقانه است. در این مقاله ۶ نکته مهم در مورد اینکه چگونه نه بگوییم را با شما در میان می‌گذاریم. فرقی نمی‌کند در چه موقعیتی قرار داشته باشید. استفاده از این نکات و ترفندها می‌تواند به شما کمک کند که به راحتی و با ادب و احترام درخواست و یا موقعیت مورد نظرتان را رد کنید.
۱- بدانید چه چیزی برای شما بیشترین اهمیت را دارد
نه گفتن و مخالفت کردن با شناخت اولویت‌ها و ارزش‌ها شروع می‌شود. زمانی که وقت و انرژی خود را صرف چیزهایی می‌کنید که برای شما اهمیتی ندارند، احساس پوچی و استرس می‌کنید. از سوی دیگر، زمانی که با انجام کارهایی موافقت می‌کنید که به آنها علاقه دارید، احساس موفقیت و دست‌آورد خواهید داشت، چراکه فکر می‌کنید از زمان خود به خوبی استفاده کرده‌اید.
بنابراین، ارزش‌های خود را از طریق پرسیدن این سؤالات اولویت‌بندی کنید: چه چیزی برای من بیشترین اهمیت را دارد؟ ۱۰ مورد را لیست کرده و لیست را جایی امن پیش خودتان نگاه دارید تا همیشه یادتان باشد که همه چیز در زندگی با یکدیگر برابر نیستند.
از این لیست می‌توانید به عنوان یک فیلتر تصمیم‌گیری استفاده کنید. برای مثال، زمانی که از شما می‌خواهند تا یک گروه و یا کمیته جدید را در محل کار رهبری کنید، ولی شما ترجیح می‌دهید زمان بیشتری را در منزل صرف کودکان خود کنید و موافقت با این سمت جدید در تضاد با ارزش‌ها و اهداف شما است، پاسخ شما به‌راحتی مشخص خواهد بود: نه!
۲- برای افزایش توانایی نه گفتن، برای خود حد و مرز بگذارید
زمانی که ارزش‌ها و هنجارهای خود را بشناسید، حتماً از آنها مراقبت نیز خواهید کرد. در مقام عمل، این به معنی ایجاد قانون و یا حد و مرز برای صرف زمان و یا انرژی است. البته این کار ممکن است زندگی شما را کمی خشک و بی‌روح کنید. بنابراین شاید بهتر باشد این حدود را خیلی سفت و سخت‌گیرانه تنظیم نکنید.
برای مثال، وقتی تصمیم دارید برنامه خواب خود را بهبود ببخشید، ممکن است زمان خواب خود در طول هفته را روی ۹:۳۰ شب تنظیم کنید. ولی یک دوست از شما می‌خواهد که سه‌شنبه شب با هم به یک کنسرت موسیقی بروید که تا پاسی از شب ادامه دارد. ولی شما اولویت‌ها و حد و مرز خود را می‌دانید و بنابراین به راحتی می‌دانید که جواب شما «نه» است و دلیل کافی برای مخالفت کردن دارید.
تصور نکنید ایجاد این حد و مرزها به معنای خودخواهی است، بلکه روشی هوشمندانه برای مراقبت از خود است. زمانی که هیچ حد و مرزی برای خود قائل نباشید، از سر جایی در می‌آورید که حتی فکرش را هم نمی‌کنید و شاید هم با آن مخالف باشید. یا شاید ممکن است پول خود را صرف چیزهایی کنید که هیچ احتیاجی به آنها ندارید. برای بهبود مهارت و توانایی نه گفتن، این مورد را نیز در نظر داشته باشید.
در جوامع، کسب‌وکارها و رابطه‌های امروزی بسیاری از ما سعی دارید تا همیشه در اختیار جمع بوده، سایر افراد را از خودمان راضی نگاه داشته و وجهه خوبی برای خودمان ایجاد کنیم. در این میان، ما چشم‌انداز، اهداف و اشتیاق برای زندگی خودمان را از دست می‌دهیم. ایجاد حد و مرزها به شما کمک می‌کنید تا فرق بین اولویت‌های سایر افراد و اولویت‌های خودتان را بهتر بشناسید.
۳- در مورد تصمیم خود با یک دوست صحبت کنید
اگر با نه گفتن و مخالفت کردن با یک تصمیم مشکل دارید و نمی‌توانید تصمیم‌گیری کنید، شاید بهتر باشد با یک دوست مشورت کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا افکار خود را بهتر پردازش کنید. البته فرد مورد نظر همیشه لزوماً نباید دوست شما باشد. اگر متأهل هستید، می‌توانید با همسر خود مشورت کنید و اهداف خود را با یکدیگر مرور کنید. بررسی کنید که آیا این تصمیم تداخلی با اهداف زندگی شما دارد یا خیر.
بنابراین، مهم نیست که مخاطب شما دوست، برادر، خواهر، همسر و یا همکار شما باشد، مشکلات خود در تصمیم‌گیری را با فردی که به خوبی به شما گوش می‌دهد مطرح کنید. یک دوست خوب می‌تواند مثل یک آیینه عمل کند و افکارتان را به سمت خودتان بازگرداند.
در انتها، یادتان باشد که موافقت و یا مخالفت کردن به عهده خودتان است. از دیگران مشورت بگیرید، ولی از آنها نخواهید که کار نسبتاً سخت «نه گفتن» و مخالفت کردن را برای شما انجام دهند.
۴- جرم و گناه نکنید
برای افزایش توانایی نه گفتن خود، همیشه یادتان باشد که جرم و یا گناه نکنید. هرگز با انجام کارهایی که به شما احساس گناه و یا مجرم بودن می‌دهند موافقت نکنید. هر کاری که احساس می‌کنید زشت، جرم، غیرقانونی، غیراخلاقی و یا گناه است را جزو خط قرمز خوب بدانید. انجام این کارها چیزی جز فرسودگی و عذاب وجدان برای شما به همراه نخواهد داشت. حتی اگر خودتان تلقین کنید که برای شما اهمیتی ندارد و از انجام آن لذت می‌برید، سایر افراد دیدگاه و برخورد خوبی با شما نخواهند داشت.
این مشکل در بین نوجوانان بیشتر متداول است. آنها دوست دارند که تأیید شده و دوستانشان از آنها خشنود باشند. بنابراین ممکن است با انجام کارهایی موافقت کنند که خودشان هم احساس خوبی نسبت به آن نداشته و مغایر ارزش‌های آنها است.
زمانی که حین تصمیم‌گیری برای انجام کاری احساس تردید و عذاب وجدان داشتید، به همین احساس بیشتر توجه کنید و به خودتان اجازه ندهید کاری را که واقعاً دلتان نمی‌خواهد را انجام دهید.
۵- هنگام پاسخ دادن مهربان و واضح باشید
گاهی اوقات لازم است بدانیم که واضح و رک نبودن به معنای نامهربانی است. گاهی اوقات خودمان را به صورت نصفه و نیمه نسبت به یک مراسم متعهد می‌دانیم، چراکه نمی‌خواهیم فردی که از ما تقاضا کرده را ناامید کنیم. مثلاً ممکن است بگوییم «ببینم چی میشه»، «به نظر جالب می‌رسه،خبرت می‌کنم» و …
بعضی وقت‌ها لازم است تا برنامه زمانی خودمان را مجدداً بررسی کنیم تا بتوانیم جواب قطعی به کسی بدهیم. اما خیلی اوقات از همان ابتدا می‌دانیم که نمی‌توانیم درخواست آنها را قبول کنیم، ولی به خاطر تعارف «نه» نمی‌گوییم. اگر واقعاً می‌دانید که امکان حضور در مراسم و یا قبول پیشنهاد آنها را ندارید، در همان ابتدا مخالفت خود را ابراز کنید.
خودتان را به جای طرف مقابل بگذارید. آنها می‌خواهند مراسم و یا برنامه خود را سازمان‌دهی کنند. فرد مقابل احتمالاً ترجیح می‌دهد که در همان ابتدا جواب «نه» شما را بشنوند تا اینکه بعد از چند روز به آنها بگوییم. بنابراین، با بیان واضح و بدون تعارف آنچه در سر دارید، با مخاطب خودتان هم می‌توانید مهربان‌تر باشید. بنابراین، جمله‌ی زیر می‌تواند یکم مثال عالی، مهربانانه و مؤدبانه برای نه گفتن به اطرافیان باشد:
موقعیت خیلی خوبی به نظر می‌رسد، ولی متأسفانه باید پیشنهاد شما را رد کنم. ممنون که من را در نظر داشتید.
۶- از متن‌های آماده استفاده کنید
شاید عجیب به نظر برسد، ولی می‌توانید جملات خود را از قبل آماده کنید. زمانی که این کار را انجام می‌دهید، مکالمه شما خیلی بهتر و روان‌تر پیش می‌رود.
برای مثال، اگر کسی شما را به یک کافه و صرف قهوه برای کمی مشورت و هم‌فکری دعوت می‌کند، همیشه می‌توانید پاسخی از قبل آماده داشته باشید تا در این شرایط از آن استفاده کنید. در غیر این صورت، هر مرتبه باید سعی کنید تا کلمات و جملات مؤدبانه‌ای برای رد کردن درخواست او پیدا کنید.
چه متن‌ها و جملاتی را باید از قبل آماده کنید؟ سعی کنید موقعیت‌هایی را که بیشتر برای شما تکرار می‌شود را متصور شده و از قبل خودتان را برای مواجهه با آنها آماده کنید. مثلاً اگر مدیر شما همیشه از شما می‌خواهد که اضافه‌کاری کنید ولی تمایلی برای انجام آن ندارید، می‌توانید جملات خود را از قبل آماده کنید تا مؤدبانه و صریح مخالفت خودتان را ابراز کنید.
شاید بهتر باشد برای موقعیت‌های مختلف زندگی خود متن‌هایی را آماده کنید. شرایطی مثل:
- دعوت شدن‌ها
- کار داوطلبانه
- درخواست شغلی
- لطف‌های خانوادگی
- هر موضوع دیگری
یادتان باشد، هر مرتبه که با چیزی موافقت می‌کنید، باچیز دیگری مخالفت می‌کنید. هدف اصلی ما باید این باشد که توانایی نه گفتن به موقعیت‌های لازم داشته باشیم. همان‌طور که پیش‌تر هم گفتیم، یک مخالفت صادقانه خیلی بهتر از موافقت غیرصادقانه است.
۷- برای افزایش توانایی نه گفتن، دلایل خود را بیان کنید
در کنار تعارف و پاسخ مهربانانه، خوب است که دلایل خود برای نه گفتن و یا رد کردن پیشنهادت را نیز بیان کنید. اگر می‌خواهید هیچ کدورتی ایجاد نشده و صحبت‌های شما را قبول کنند، خوب است دلایل خود برای مخالفت و نه گفتن را بیان کنید.
برای مثال: امروز بعد از ظهر نمی‌توانم جلسه بگذارم. امروز ضرب‌الاجل تحویل پروژه‌های جدید است و باید کارم را تمام کنم.
۸- خیلی قاطع «نه» نگویید
اگرچه در مورد شماره ۵ به این موضوع پرداختیم که اگر جواب شما منفی است، آن را صریح و واضح بگویید. ولی گاهی اوقات هم می‌توانید از این استراتژی استفاده کنید که موضوع را به زمان دیگری موکول کنید و توانایی نه گفتن خود را افزایش دهید. این کار برای زمانی مناسب است که به کلیت موضوع موافق هستید، ولی در حال حاضر امکان موافقت با آن را ندارید. به عنوان مثال:
خیلی دوست دارم در مراسم شما سخنرانی داشته باشم. ولی متأسفانه این ماه امکان سفر به شهر شما را ندارم. امکانش هست برای جلسه‌ی ماه آینده من را در نظر داشته باشید؟
۹- یک پیشنهاد جایگزین ارائه کنید
توانایی نه گفتن به افراد و پیشنهادها کار آسانی نیست. بنابراین، گاهی اوقات به جای آنکه نه بگویید و صراحتاً مخالفت کنید، می‌توانید یک گزینه و یا راهکار جدید و جایگزینی را به مخاطب خود پیشنهاد کنید. به مثال زیر توجه کنید:
من نمی‌تونم جای تو شیفت شب آخر هفته را انجام دهم. ولی می‌تونم اول هفته جای تو بیام که بتونی بیشتر استراحت کنی.
