کشف یک «سلول درمانگر» در بدن انسان!

در یک دستاورد علمی قابل توجه دانشمندان نوع جدیدی از سلول را کشف کرده اند که در گذرگاه‌های ظریف و شاخه‌ای ریه‌های انسان پنهان شده و تاکنون شناسایی نشده بود.

 طبق این مطالعه جدید و قابل توجه، سلول‌های جدید نقش حیاتی در حفظ عملکرد صحیح سیستم تنفسی دارند و حتی می‌توانند الهام بخش درمان‌های جدیدی برای معکوس کردن اثرات برخی بیماری‌های مرتبط با سیگار باشند.

سلول‌های RAS جدید شبیه سلول‌های بنیادی هستند - سلول‌های «blank canvas» که می‌توانند به هر نوع سلول دیگری در بدن تمایز یابند - و می‌توانند سلول‌های آلوئولی آسیب‌دیده را ترمیم کنند و به سلول‌های جدید تبدیل شوند. محققان سلول‌های RAS را پس از ناامیدی فزاینده از محدودیت‌های تکیه بر ریه‌های موش به عنوان مدل‌هایی برای سیستم تنفسی انسان، کشف کردند. در واقع، به دلیل تفاوت‌های مشخص بین ریه این دو، دانشمندان برای پر کردن برخی از شکاف‌های دانش در مورد ریه‌های انسان تلاش کرده‌اند. برای درک بهتر این تفاوت‌ها در سطح سلولی، این تیم نمونه‌های بافت ریه را از اهداکنندگان انسان سالم گرفتند و ژن‌های درون سلول‌های فردی را تجزیه و تحلیل کردند که نتیجه آن کشف سلول‌های RAS بود که قبلاً برای دانش ناشناخته بود.

ادوارد موریسی، نویسنده ارشد مقاله و استاد دانشکده پزشکی پرلمن در دانشگاه پنسیلوانیا که متخصص در سیستم‌های تنفسی است، به لایو ساینس گفت: «مدتی است که مشخص شده که مسیر‌های هوایی ریه انسان با موش متفاوت است. اما حالا فناوری‌های نوظهور به ما اجازه نمونه‌برداری دقیقی را می‌دهد که شناسایی انواع سلول‌های منحصربه‌فرد را ممکن می‌سازد و این همان چیزی است که عامل اصلی تفاوت هاست.» این تیم همچنین سلول‌های RAS را در موش‌ها نیز کشف کردند که سیستم تنفسی آن‌ها بیشتر شبیه انسان می‌کند. موریسی گفت در نتیجه، محققان گمان می‌کنند که اکثر پستانداران با اندک تفاوت‌هایی در میزان، احتمالاً دارای سلول‌های RAS در ریه‌های خود هستند.

سلول‌های RAS دو وظیفه اصلی را در ریه‌ها انجام می‌دهند. ابتدا، مولکول‌هایی ترشح می‌کنند که پوشش مایع را در امتداد برونشیول‌ها حفظ می‌کنند و به جلوگیری از فروپاشی راه‌های هوایی کوچک و به حداکثر رساندن کارایی ریه‌ها کمک می‌کنند. دوم، آن‌ها می‌توانند به عنوان سلول‌های پیش ساز برای سلول‌های آلوئولی نوع ۲ (AT2) عمل کنند، نوع خاصی از آلوئول که ماده شیمیایی ترشح می‌کند که تا حدی برای ترمیم سایر آلوئول‌های آسیب دیده استفاده می‌شود. (سلول پیش ساز، سلولی است که توانایی تمایز به نوع دیگری از سلول را دارد، مشابه نحوه تمایز سلول‌های بنیادی به سلول‌های دیگر.)

موریسی گفت: «سلول‌های RAS همان چیزی هستند که ما پیش‌ساز‌های اختیاری نامیده‌ایم، به این معنی که هم به‌عنوان سلول‌های پیش‌ساز عمل می‌کنند و هم نقش‌های عملکردی مهمی در حفظ سلامت راه‌های هوایی دارند». او افزود که این بدان معناست که سلول‌های RAS نقش حیاتی در حفظ ریه‌های سالم دارند. محققان همچنین باور دارند سلول‌های RAS ممکن است نقش کلیدی در بیماری‌های مرتبط با سیگار، مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) ایفا کنند. به گفته کلینیک مایو، COPD نتیجه التهاب مجاری هوایی در داخل ریه است که می‌تواند ناشی از سیگار کشیدن و گاهی اوقات آلودگی هوا باشد.

التهاب راه‌های هوایی باعث می‌شود ریه‌ها نتوانند به درستی اکسیژن کافی دریافت کنند. در نتیجه COPD علائمی مشابه آسم دارد. COPD همچنین می‌تواند منجر به آمفیزم شود که در آن آلوئول‌ها برای همیشه از بین می‌روند و برونشیت مزمن، سرفه طولانی مدت و شدید معمولاً با خلط اضافی همراه است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از ۳ میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر COPD جان خود را از دست می‌دهند. در تئوری، سلول‌های RAS باید با ترمیم آلوئول‌های آسیب‌دیده، از اثرات COPD جلوگیری کرده یا حداقل آن را کاهش دهند. با این حال، محققان گمان می‌کنند که سیگار می‌تواند به سلول‌های جدید آسیب برساند یا حتی به طور کامل آن‌ها را از بین ببرد و منجر به شروع بیماری‌هایی مانند COPD شود.

بیماران مبتلا به COPD اغلب دارو‌های ضد التهابی یا اکسیژن درمانی برای کاهش علائم آن‌ها تجویز می‌شود. با این حال، این‌ها تنها راه حل‌های موقتی هستند و هیچ کاری برای معکوس کردن آسیب ریه انجام نمی‌دهند. اگر محققان بتوانند به درستی از خواص بازسازی این سلول‌ها استفاده کنند، می‌توان از سلول‌های RAS برای بهبود علائم یا حتی درمان COPD استفاده کرد. موریسی گفت: «ما واقعا نمی‌دانیم که آیا این کشف می‌تواند به درمان بالقوه COPD منجر شود یا خیر. با این حال، از آنجایی که COPD یک بیماری است که ما اطلاعات کمی درباره آن داریم، هرگونه بینش جدید می‌تواند به این حوزه کمک کند تا در مورد رویکرد‌های درمانی جدیدی که می‌تواند به درمان‌های بهتر منجر شود فکر کنیم.» این مطالعه به صورت آنلاین در ۳۰ مارس در مجله Nature منتشر شده است.