خوابیدن کودک کنار والدین و چیزی که ازش خبر ندارید

تصمیم به خواباندن کودک کنار خودتان، بیشتر یک تصمیم شخصی است و درست یا غلط بودن این کار زیاد تحت تأثیر یک روش کارشناسی در تربیت کودک نیست، بنابراین تصمیمی که برای خانواده‌های دیگر مفید است، شاید مناسب شما نباشد. برخی از کارشناسان به دلیل سلامت و ایمنی کودک، مخالف خوابیدن کودک در تخت والدین هستند، اما برخی نیز با این نظر موافق نیستند.

در ماه‌های اولیه تولد به این علت که کودک به طور کامل از شیر مادر تغذیه می‌کند و نیاز به مراقبت مستمر دارد، غالبا در کنار والدین می‌خوابد. این کار کاملاً طبیعی و لازم است. زمانی والدین دچار مشکل می‌شوند که جدا کردن محل خواب کودک به موقع اتفاق نمی‌افتد. خوابیدن کودک کنار والدین نه فقط روی روابط زناشویی مادر و پدر بلکه بر روی سلامت روانی کودک، استقلال عاطفی و روابط او با والد هم تاثیر منفی دارد.

خواست کودک

برای برخی از نوزادان، عادت کردن به تنها خوابیدن، پس از نه ماه بودن در رحم مادر سخت است. آنها نزدیکی فیزیکی و نوازش والدین را می‌خواهند، اما همهٔ آنها خوابیدن در یک تخت مشترک را دوست ندارند. اگر شما با کودکتان در یک تخت می‌خوابید و او شب‌ها بی‌قرار و بهانه‌گیر می‌شود، امتحان کنید و ببینید شاید در تنهایی راحت‌تر بخوابد. این نکته‌ از مواردی است که با گذشت زمان متوجه آن خواهید شد.

تغذیه کودک

برای خانواده‌های پرمشغلۀ امروز، بغل کردن کودک در رختخواب هم می‌تواند راهی برای ایجاد دلبستگی و پیوند عاطفی پس از یک روز طولانی دور بودن از هم باشد. خوابیدن کنار هم به ویژه می‌تواند موجب افزایش نزدیکی و صمیمیت بین پدر با نوزاد شود، زیرا ممکن است ارتباط فیزیکی‌ای را که یک مادر شیرده و کودکش دارند، بین پدر و کودک وجود نداشته باشد یا ممکن است در طول روز زمان کمتری برای بودن در کنار هم داشته باشند. اما باید بعد از به خواب رفتن کودک شیرخوار، او را در جای خودش بگذارید تا دچار مشکلاتی مثل خفگی نشود.

برخی دیگر می‌گویند نزدیکی فیزیکی به نوزاد باعث می‌شود که او دفعات بیشتری برای شیر خوردن بیدار شود و خواباندن کودک کنار خودتان می‌تواند بعدها از شیر گرفتن کودکتان یا از شیشه‌شیر گرفتن او را در شب سخت‌تر کند. به ویژه، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، بوی شیر مادر را استشمام می‌کنند و بسیاری از آنها عادت می‌کنند در شب بارها و بارها برای تغذیه بیدار شوند، حتی وقتی گرسنه نیستند و نیازی به این کار ندارند.

رابط زناشویی

 برخی والدین متوجه می‌شوند که خواباندن کودک کنار خودشان باعث می‌شود زمان کمتری برای تنها بودن و برقراری ارتباط عاطفی با همسر پیدا کنند یا اینکه رابطۀ زناشویی را کم می‌کند. دیگر والدین می‌گویند خوابیدن کودک در کنار آنها تنها باعث می‌شود آنها برای پیدا کردن زمانی برای ارتباط عاطفی و زناشویی، تدبیر و خلاقیت بیشتری به خرج دهند. پس اگر کودک را کنار خودتان می‌خوابانید، ممکن است برای وقت گذراندن با همسرتان به برنامه‌ریزی نیاز داشته باشید و نباید منتظر بمانید تا این فرصت خودبه‌خود پیش بیاید.

بهترین سن جدا خوابیدن کودک از والدین

روانشناسان در مورد سن تنها خوابیدن کودک تا حدودی اختلاف نظر دارند اما تقریباً همه آنها معتقدند که پایان خوابیدن کودک بین پدر و مادر حدود ۵ تا ۶ ماهگی و قبل از شروع اضطراب جدایی است. اگر والدین ترجیح می‌دهند نوزاد شیرخوار از اتاق‌شان خارج نشود بهتر است در محلی مجزا و کنار رختخواب آنها بخوابد. جدا خوابیدن کودک از پدر و مادر و اختصاص اتاق به کودک باید حداکثر در فاصله یک‌ تا دو سالگی انجام شود؛ چراکه در این سن کودک به حدی رشد یافته که بتواند خوب بخوابد و هنگام گرسنگی تحمل کافی داشته باشد تا مادر به او برسد. همچنین هنوز ترس‌هایی چون ترس از تنهایی و موجودات خیالی برایش مفهومی ندارد و می‌تواند با محیط جدیدش انس پیدا کند.

به خاطر داشته باشید که جدا کردن محل خواب کودک موقعیت استرس‌آوری است پس این امر نباید همزمان با دیگر موقعیت‌های چالش‌آور تحولی مثل از شیر گرفتن یا مهد رفتن انجام شود.

نکته مهم دیگر در باره جدا خوابیدن کودک این است که این امر نیاز به صرف زمان، صبوری و قاطعیت والدین دارد. پس زمانی را برای شروع این فرایند انتخاب کنید که زمان و انرژی کافی داشته باشید، مثل روزهای تعطیل.

راهکارهایی برای جدا خوابیدن کودک

راضی کردن کودکان برای جدا خوابیدن و تغییر عادت آنها نیز می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد. در ادامه به نکات مهمی که می‌تواند جدا خوابیدن کودک از پدر و مادر را راحت تر کند اشاره می‌شود:

1. اتاق کودک را تبدیل به مکانی دوست داشتنی کنید

قبل از اینکه به کودک اصرار کنید در اتاق خودش بخوابد، حتما مطمئن شوید که اتاق او جایی راحت است و چیزی که موجب ترس و نگرانی باشد در آن وجود ندارد. کودکان علایق و خلق و خوی متفاوتی دارند. ممکن است تاریکی مطلق و یک عروسک پارچه‌ای برای برخی کودکان آرامش‌بخش باشد در حالی‌که بعضی از کودکان در نور چراغ خواب یا با یک لالایی آرام راحت‌تر به خوب بروند. از بین بردن منابع ایجادکننده ترس موجود در اتاق خواب، می‌تواند کلید مهمی برای جدا خوابیدن کودک از والدین باشد.

به کودک کمک کنید که تفاوت بین شب و روز را دریابد. نزدیک زمان خواب بازی‌ها و فعالیت‌های کودک را کم کنید و محیط خواب را آرام و با نور کم نگه دارید. کودک باید بیاموزد که برای خوابیدن به شما وابسته نباشد. پس بعد از دادن وعده غذای آخر شب و اطمینان از تمیز بودن جای کودک، او را در حالی که بیدار اما خواب آلود است (ترجیحا به پهلو)، در رختخواب بگذارید.

2. انتظارات خود از کودک را روشن کنید

با فرزندتان درباره تغییرات عادات خوابش صحبت کنید. مثلا بگویید: "تو تا الان هر شب پیش ما می‌خوابیدی ولی از امشب قراره تو اتاق خودت بخوابی". اگر مقاومت کرد حتما با او همدلی کنید: "میدونم ممکنه دوست نداشته باشی یا تنها خوابیدن ترسناک به نظر میاد چون بهش عادت نداری اما من مطمئنم تو می‌تونی". و حتما مشخص کنید که از او انتظار دارید تمام شب را در رختخواب خودش بماند.

3. جدا خوابیدن کودک گام به گام انجام شود

اگر فرزند شما مدت طولانی است که در رختخواب شما می‌خوابد، ممکن است برای جدا شدن نیاز به کمک بیشتری داشته باشد. یک برنامه گام به گام تهیه کنید تا کودک بتواند کم کم مستقل شود. مثلا، ابتدا به او بگویید می‌تواند در اتاق شما بماند اما باید روی زمین بخوابد و نه روی تخت شما؛ یا برای مدت کوتاهی شما در اتاق او بخوابید تا بتواند راحت‌تر به جدا شدن عادت کند و به مرور او را به سمت تنها خوابیدن سوق دهید.

4. برای خوابیدن روتینی منظم داشته باشید

لازم است که همه تلاش خود را به کار گیرید که کودک را تقریبا هر شب در یک ساعت معین و با آداب یکسان بخوابانید؛ در واقع کارهایی مثل عوض کردن پوشک، دادن شیر، آرام کردن محیط یا پخش موسیقی، گذاشتن در رختخواب به همراه عروسک یا پتوی مشخص، حمام گرم، مسواک زدن، خواندن قصه کوتاه و در آغوش گرفتن می‌تواند کودک را برای رفتن به رختخواب آماده کند.

پس از اتمام روتین و زمانی که هنوز کودک بیدار است چراغ را خاموش و اتاق را ترک کنید تا کودک خودش به خواب برود. در این زمان لازم است حداقل تعامل را با کودک داشته باشید و اگر شما را صدا کرد یا سراغتان آمد، او را برگردانید و فقط بگویید "وقت خواب است".

5. بدون بغل کردن و غذا دادن نوزاد را آرام کنید

اگر فرزند شما در مرحله نوزادی است در صورتی که از خواب برخواست و گریه کرد، به سراغ او بروید و تلاش کنید بدون بغل کردن، آرامَش کنید. در صورت لزوم، کودک را عوض کنید و کمک کنید تا با تکان دادن، مالش دادن پشت، لالایی خواندن یا صحبت کردن دوباره به خواب برود.هدف این است که به آرامی به او یاد بدهید بدون اینکه به غذا خوردن یا در آغوش گرفته شدن وابسته شود، به خواب برگردد. به همین علت باید به تدریج فاصله بین وعده آخر شب و وعده های نیمه‌ شب را بیشتر کنید. دفعات نخست که کودک بیدار می شود کمی آب به او بدهید، بدون بغل کردن و با روش های بالا او را آرام کنید و دادن شیر را به تعویق بیندازید. به این شکل کودک آرام کردن خود را یاد می‌گیرد و فقط زمانی که واقعا گرسنه است از خواب بیدار می‌شود.

برای تثبیت این عادت در کودک، این فرایند را چند شب متوالی (معمولا کمتر از یک هفته) ادامه دهید: یعنی آخر شب کودک را سیر کنید و روشهای عقب انداختن و خواباندن دوباره را به کار بگیرید. کودک به مرور مهارت آرام کردن خود و مستقل خوابیدن را می‌آموزد و شما شب‌های آرامتری را تجربه می‌کنید.

6. استفاده از تجهیزات الکترونیکی برای چک کردن کودک

اگر قصد دارید از همان ابتدا کودک را جدا و در اتاق خودش بخوابانید، می‌توانید از یک دوربین یا واکی‌تاکی برای چک کردن او استفاده کنید.

7. در تصمیم جدا خوابیدن کودک ثبات قدم داشته باشید

مهم‌ترین مساله این است که در مورد برنامه خود ثابت قدم باشید. ممکن است پس از چند شب از اینکه کودک نیمه‌شب بیدار شود و به رختخواب شما بیاید، احساس خستگی و ناامیدی کنید اما اگر واقعا خواهان این هستید که کودک این عادت جدید را بیاموزد، باید نشان دهید که در این مورد جدی هستید و ثبات دارید.

اگر فرزندتان ببیند که با پافشاری می‌تواند شما را تحت تاثیر قرار دهد، در واقع به او می‌آموزید که می‌تواند با رفتارهایش شما را کنترل کند. هر بار که کودک به سراغ شما می‌آید، او را به تختش بازگردانید و استثنا قائل نشوید. اگر محکم نباشید و روال خود را مرتب تغییر دهید، پیام‌های متناقضی به کودک می‌فرستید و فقط فرایند جدا خوابیدن بچه را طولانی‌تر می‌کنید.

8. پیشرفت‌های کودک در جدا خوابیدن را تقویت کنید

اگر کودک در رختخواب خود ماند، حتماً او را تشویق کنید. برای کودکان نوپا، پیش دبستانی و دبستانی جدول ستاره روش بسیار مفیدی است. به کودک بگویید اگر تمام شب در رختخوابش بماند می‌تواند یک ستاره به دست بیاورد و زمانی که ستاره‌ها به تعداد مشخصی رسید با استفاده از آنها جایزه بگیرد. کودکان بزرگتر می توانند به عنوان جایزه 15 دقیقه بیشتر بیدار بمانند. حتما این پاداش‌ها را با تحسین کلامی همراه کنید و رضایت خود را از پیشرفت کودک نشان دهید.

9. خود را برای حل مشکلات جدا خوابیدن کودک آماده باشید!

مشکلات متفاوتی ممکن است در این مسیر پیش بیاید. ممکن است نوزاد دیگری داشته باشید و کودک به خاطر حسادت به خواهر یا برادر کوچکتر خود بخواهد در اتاق شما بخوابد. در چنین مواقعی در طول روز زمان خاص دو نفره‌ای با کودک صرف کنید تا او توجه مثبتی که نیاز دارد از شما دریافت کند. یا اگر برگرداندن پیاپی کودک به رختخواب برای شما سخت و خسته‌کننده است، حتما با همسرتان تقسیم کار انجام دهید تا همه بار بر دوش یک نفر نباشد. به یاد داشته باشید اگر مسئله‌ای باعث برگشت به عقب شد یا روند پیشرفت کودک را کند کرد، در مورد آن از روش‌های حل مسئله استفاده کنید یا از متخصص کودک کمک بگیرید.