با گواهان روز قیامت بیشتر آشنا شویم

کتاب «معاد استدلالی» اثری از مرکز تحقیقات اسلامی است که در 15 بخش به موضوع معاد پرداخته که در شماره های گوناگون تقدیم حضور شما علاقمندان می گردد.

* گواهان در قیامت

قرآن گواهان متفاوتى براى دادگاه بزرگ رستاخیز ذکر مى کند.

وَ یَوْمَ یَقُومُ الاَْشْهادُ/ روزى که گواهان به شهادت برخیزند.

1 ـ پیامبران (ع)

فَکَیْفَ اِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ اُمَّةٍ بِشَهیدٍ وَ جِئْنابِکَ عَلى هؤُلاءِ شَهیداً/ چگونه باشد آن زمان که از هر امتى گواهى بیاوریم و تو را بر این گروه گواه گیریم .

2 ـ امامان معصوم (ع)

((وَ کـَذلِکَ جـَعـَلْنـاکـُمْ اُمَّةً وَسـَطـاً لِتـَکـُونـُوا شـُهـَداءَ عـَلىَ النـّاسِ وَ یـَکـُونَ الرَّسـُولُ عـَلَیْکُمْ شَهیداً/ و بـدیـن گـونـه مـا شـمـا را امـتـى مـعـتـدل و مـیـانـه قـرار دادیـم ، تـا گـواه بر مردم باشید و رسول خدا هم بر شما شاهد باشد.

امام باقر (ع) فرمود:

گـواهان بر مردم ((شُهَداءَ عَلىَ النّاسِ)) فقط امامان و پیامبرانند و خدا جایز نمى داند که امت را گـواه بـگـیـرد، در حـالى کـه در مـیـانـشـان کـسانى هستند که شهادت آنها بر بسته اى از گیاه خوردنى ، نافذ نیست . (فاسق هستند)

امام صادق (ع) فرمود:

در هر نسلى امامى هست که گواه و شاهد بر مردم است.

3 ـ فرشتگان

((وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهیدٌ/ هر انسانى وارد محشر مى گردد در حالى که همراه او حرکت دهنده و گواهى است .

و آن فـرشـتـگـان شـاید همان گروه از ماموران هستند که کردار ما را در دنیا ثبت مى کنند و شاید سایر فرشتگان باشند.

4 ـ زمین

زمین نیز گواه کارهایى است که بر روى آن انجام یافته است .

((یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ اَخْبارَهاَ بِاَنَّ رَبَّکَ اَوْحى لَها/ در آن روز زمـیـن خـبـرهاى خود را مى گوید، به خاطر اینکه پروردگارش به او وحى کرده است (به اعمالى که بنى آدم کرده اند شهادت دهد).

5 ـ اعضاى بدن

((یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ اَلْسِنَتُهُمْ وَ اَیْدیهِمْ وَ اَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ/ روزى که زبانها و دست و پاى مردم ، به ضررشان گواهى مى دهند بدانچه کرده اند.

گاهى بر زبانشان مهر خورده و تنها دست و پا سخن مى گویند.

((اَلْیـَوْمَ نـَخـْتـِمُ عـَلى اَفـْواهـِهـِمْ وَ تـُکـَلِّمـُنـا اَیـْدیـهـِمْ وَ تـَشـْهـَدُ اَرْجـُلُهـُمْ بـِمـا کـانـُوا یَکْسِبُونَ/ آن روز بـر دهـانـهاشان مهر مى زنیم و دستهاشان با ما سخن گویند و پاهاشان به اعمالى که کرده اند ، گواهى دهند.

((وَ قالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَیْنا قالُوا اَنْطَقْنَا اللهُ الَّذى اَنْطَقَ کُلَّ شَى ءٍ/ (گـنـهـکـاران) بـه پـوسـتـهـاشـان مـى گـویـند، چرا بر ضدّ ما گواهى دادید؟ آنها مى گویند خداوندى که همه چیز را به سخن گفتن وادار کرد، ما را هم به سخن در آورد.

علاّمه طباطبایى مى گوید:

((شـهـادت اعـضـا هـنـگـامـى واقـعـیـت دارد کـه هـر یـک از اعـضـا، در دنـیـا بـا شـعـور بـاشند و از عمل انسان آگاه شوند و هر گاه در قیامت خداوند به اعضا شعور دهد و یا آن روز به آنها آگاهى عـطـا کـنـد، شـهـادت بـه حـسـاب نـیـایـد؛ زیـرا شـاهـد بـایـسـتـى بـه هـنـگـام عمل نیز، عالم باشد تا بتواند ماجرا را دریابد و براى روزى گواهى دهد.))

بـنـابـرایـن ، همه اعضاى ما در این جهان داراى نوعى شعور و علم و آگاهى اند، هر چند نوع آن علم و شعور، با دانش و آگاهى تفاوت کند.

* قطع اسباب ظاهرى در قیامت

پاره اى از اسباب و عوامل مى تواند یارى دهنده انسان در این عالم باشند، لکن در قیامت فایده اى ندارند و آنها عبارتند از:

الف ـ رشوه و هدیه

((لا یُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ/ و غرامت از کسى قبول نخواهد شد.

ب ـ پارتى

قـیـامـت جـاى وسـاطـت و شـفاعت بى مورد نیست. یهود عقیده داشتند که چون نیاکانشان پیامبرند در آخرت از عذاب معاف خواهند بود.

قرآن مى فرماید: لا یُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ/ از او شفاعتى پذیرفته نمى شود.

آرى ، شفاعتى که به معناى پارتى بازى باشد در قیامت نیست، یعنى کسى به حساب رفاقت و خـویـشـاونـدى نـمـى تواند واسطه اى براى شفاعت پیدا کند. اما شفاعت به معناى وساطت انبیا و اولیـاى خـدا و مـلائکـه و مـؤ مـنـان بـراى کـسـانـى کـه ایـمـان داشـتـه و عـمـل صـالح انـجـام داده انـد بـه اذن خـدا و رضـایـت او وجـود خواهد داشت ، در این صورت رعایت خویشاوندى و رفاقت مبناى این وساطت نیست، بلکه معیارهاى الهى ملاک این شفاعت است .

ج ـ عذر خواهى

گاهى معذرت خواهى مى تواند وسیله نجات باشد، ولى در قیامت چنین نیست .

«لا یَنْفَعُ الَّذینَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ/ کسانى که ستم کرده اند؛ عذر آوردنشان سودى ندارد».

د ـ پیوندها

فَاِذا نُفِخَ فِى الصُّورِ فَلا اَنْسابَ بَیْنَهُمْ وَ لا یَتَسائَلُونَ/ پـس زمـانى که در صور دمیده شود، نَسَبها از میان برداشته مى شود (تاءثیر خویشاوندى در رفـع نـیـازمـنـدیـهـا از بـیـن مـى رود) و از یـکـدیـگـر سـؤ ال (کمک خواستن براى جلب منافع یا دفع ضرر) نمى کنند.

هـ ـ گسستن دوستی ها:

«یَوْمَ لا یُغْنى مَوْلىً عَنْ مَوْلىً شَیْئاً وَ لا هُمْ یُنْصَروُنَ/ روزى که هیچ دوستى کمترین کمکى به دوستش نمى کند، و از هیچ سو یارى نمى شوند!».

و ـ حیله

در دنـیـا ممکن است بعضى از کارها را بتوان با حیله گرى پیش برد در حالى که در قیامت از این حربه ، کارى ساخته نیست .

«یَوْمَ لا یُغْنى عَنْهُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئاً/ روزى که حیله هاى آنها، آنان را بى نیاز نکند».

ز ـ پرداخت غرامت

گاهى انسان با پرداخت غرامتى زندانى خود را رها مى کند ولى در روز قیامت این راه بسته است .

فـَالْیـَوْمَ لا یـُؤْخـَذُ مـِنـْکـُمْ فـِدْیـَةٌ وَ لا مـِنَ الَّذیـنَ کـَفـَروُا مـَاءْویـکـُمُ النّارُ هِىَ مَوْلیکُمْ وَ بِئْسَ الْمَصیرُ/ پـس آن روز نـه از شما و نه از کسانى که کافر بوده اند، عوض نگیرند، جایگاهتان جهنم است که شایسته شماست و بد جایى است.

سنگینى عوض دنیوى و قدر و بهاى آن نیز در قیامت اثر ندارد.

((لَوْ اَنَّ لَهُمْ ما فِى الاَْرْضِ جَمیعاً و مِثْلَهُ مَعَهُ لِیَفْتَدُوا بِهِ مِنْ عَذابِ یَوْمِ الْقِیمَةِ ما تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ اَلیمٌ/ کـسـانـى کـه کـافـر شـده انـد اگـر هـمـه آنـچـه در زمـیـن اسـت و نـظـیـر آن نـیـز مـال آنـهـا بـاشـد کـه (بـراى رهایى) از عذاب روز قیامت ، فداى خویش کنند، از آنها پذیرفته نشود و عذابى دردناک دارند.