پرسش و پاسخ‌های کاربردی درباره سونوگرافی

سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی، مزایا و معایب سونوگرافی‌های سه بعدی و چهاربعدی مدت زمان آن و تعداد دفعات سونوگرافی طی دوره بارداری برای شما صحبت کرده ایم ما را همراهی کیند.

همه چیز درباره سونوگرافی

متخصص زنان، زایمان و نازایی به تمامی سوال‌های مادران باردار درباره سونوگرافی پاسخ داده است.

۱- سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی امواجی است که توسط یک دستگاه مخصوص به بافت بدن مادر فرستاده می‌شود و بسته به آنکه به بافت نرم یا سخت بدن برخورد کند، تصاویری ایجاد می‌کند. این تصاویر در سونوگرافی معمولی یا همان سونوگرافی دوبعدی به صورت سیاه و سفید دیده می‌شود.

در مبحث همه چیز درباره سونوگرافی پزشک بر اساس دانسته‌هایی که در مورد آناتومی بدن دارد، آن تصاویر را تشریح می‌کند و از این طریق، مادر را در جریان رشد جنین قرار می‌دهد.

۲- بهترین زمان برای انجام اولین سونوگرافی چه وقتی است؟

اگر مادر در شرایط عادی باشد و مشکل و درد خاصی نداشته باشد – درد خاص از آن لحاظ که بیشتر مادران در اوایل بارداری درد‌هایی دارند که به دلیل عادی نبودن شرایط برای رحم، طبیعی است – بهترین زمان برای انجام نخستین سونوگرافی، هفته هشتم است.

در مبحث همه چیز درباره سونوگرافی بسیاری از خانم‌ها به محض اینکه متوجه بارداری خود می‌شوند یا حتی شک می‌کنند، اصرار به سونوگرافی دارند.

به دلیل اینکه فکر می‌کنند، چون در سونوگرافی می‌توان درون رحم را با چشم دید، قابل اطمینان‌تر است. در صورتی که برای این کار می‌توان از تست‌های بارداری و آزمایش استفاده کرد و نیازی به سونوگرافی نیست، زیرا سونوگرافی حتی اگر در این زمان، بارداری را تایید کند، قادر نیست سالم بودن جنین را اثبات کند؛ بنابراین پزشک ناچار است مدتی بعد سونوگرافی را تجدید کند که همان دو ماهگی یا هشت هفتگی جنین است.

۳- آیا سونوگرافی تنها برای تعیین جنسیت جنین است؟

خیر، در واقع وظیفه اصلی سونوگرافی تایید سلامت جسمی جنین است، به طور مثال یک سونوگرافی به نام سونوگرافی غربالگری سه ماهه نخست در هفته یازدهم تا چهاردهم بارداری انجام می‌شود و می‌تواند احتمال برخی از اختلالات کروموزومی از جمله بیماری منگولیسم را در جنین نشان دهد.

در مبحث همه چیز درباره سونوگرافی این بیماری از روی بافت گردن و فرم استخوان بینی در جنین تشخیص داده می‌شود، زیرا جنین‌هایی که دچار این مشکل هستند، بینی پهن و کوتاه و بدون استخوان و بافت گردن غیرطبیعی دارند. سونوگرافی در ماه‌های اول برای آگاهی از سلامت جنین انجام می‌شود و در عین حال جنسیت وی را نیز مشخص می‌کند

۴- چند نوع سونوگرافی وجود دارد؟

در مبحث همه چیز درباره سونوگرافی، سونوگرافی انواع مختلفی دارد و برای مادران بر اساس اینکه شرایط عادی یا غیرعادی‌ای مانند دیابت و فشار خون بالا داشته باشند و یا مادرانی که جنینشان به دلایلی، رشد خوبی نداشته و در معرض خطر هستند، نوع خاصی از آن تجویز می‌شود؛ به طور مثال نوعی سونوگرافی برای تشخیص نارسایی دهانه رحم وجود دارد که برای مادرانی که سابقه سقط‌های بالای سه ماه و چهار ماه دارند انجام می‌شود، زیرا ممکن است رحم به دلیل سنگین شدن تدریجی جنین نتواند وزن آن را تحمل کند؛ یا انواعی از سونوگرافی به نام داپلر عروق و شریان‌های بند ناف، داپلر شریان مغز جنین و داپلر عروق رحم و انواع دیگری وجود دارند که در شرایط خاص و به تشخیص پزشک انجام می‌شوند.

۵- تعداد دفعات سونوگرافی طی دوره بارداری چند بار است؟

این موضوع بستگی به نتیجه معاینه‌های پزشک دارد که با توجه به عوامل گوناگونی مانند نتیجه آزمایش‌ها و شرایط بدنی مادر تعیین می‌شود.

اگر پزشکی تشخیص دهد که شرایط مادر حساس است، ممکن است ماهی یک بار دستور سونوگرافی بدهد. جنین بارداری

در صورت عادی بودن شرایط، یک بار در همان هشت هفتگی جنین، بار دوم از هفته یازدهم تا چهاردهم برای تست سونوگرافی غربالگری سه ماهه نخست، بار سوم بین هفته پانزدهم تا بیست و دوم برای تست غربالگری خون – که البته یک بار هم همزمان با بار دوم سونوگرافی انجام می‌شود – و بار چهارم در ماه آخر بارداری برای تعیین وضعیت قرارگیری جنین در بدن، انجام می‌شود.

سر جنین به طور معمول باید به طرف پایین در رحم مادر قرار گرفته باشد.

در مبحث همه چیز درباره سونوگرافی بنابراین یک خانم باردار در طول دوره نه ماهه بارداری، چهار بار نیاز به سونوگرافی دارد و بیشتر از این، در حالت عادی اصلا ضرورتی ندارد و بهتر است برخی مادران که در این مورد کمی نگرانی و وسواس دارند، این نکته را مدنظر قرار دهند.

۶- چند روش برای انجام سونوگرافی وجود دارد؟

دو روش برای انجام سونوگرافی وجود دارد. یکی نوع معمول سونوگرافی که همان سونوگرافی ابدومینال یا شکمی است که از روی شکم انجام می‌شود و دیگری، سونوگرافی واژینال که از داخل واژن و معمولا در شرایط خاصی صورت می‌گیرد.

۷- سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی چیست؟

سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی تنها تصاویر سیاه و سفید را نشان نمی‌دهند، بلکه جزییات کامل‌تر و روشن تری از بدن جنین را نشان می‌دهند.

ما در این سونوگرافی‌ها می‌توانیم دقت بالاتری در تشخیص ناهنجاری‌های بزرگ داشته باشیم.

این نوع سونوگرافی از هفته پانزدهم تا بیست و ششم انجام می‌شود و راه بهتری برای بررسی شرایط جنین به حساب می‌آید. در چنین سونو‌هایی همچنین مادر می‌تواند عکس العمل‌ها و حرکات فرزندش را واضح‌تر مشاهده کند. سونوگرافی به دلیل اینکه از طریق امواج صوتی و نه اشعه انجام می‌شود، به هیچ عنوان خطری برای جنین و مادر ندارد.

۸- مزایا و معایب سونوگرافی‌های سه بعدی و چهاربعدی چیست؟

این نوع سونوگرافی‌ها نسبت به سونوگرافی دوبعدی دقت بیشتری برای تشخیص ناهنجاری‌ها دارند و برای مادرانی که سابقه مرده زایی، سقط جنین، داشتن جنین معیوب و یا اختلالی در رحم دارند بهتر است که این نوع سونوگرافی‌ها حتما انجام شود، اما در شرایط عادی، بسیاری از پزشکان و متخصصین اصراری به این نوع سونوگرافی ندارند.

در مبحث همه چیز درباره سونوگرافی اگر پزشک تشخیص دهد که ممکن است در صورت انجام ندادن این کار، در آینده صدمات جبران ناپذیری به کودک و مادر وارد آید، برای اطمینان، آن را تجویز می‌کند.

۹- آیا سونوگرافی می‌تواند برای مادر یا جنین خطرناک باشد؟

سونوگرافی به دلیل اینکه از طریق امواج صوتی و نه اشعه انجام می‌شود، به هیچ عنوان خطری برای جنین و مادر ندارد.

این امر در مورد سونوگرافی‌های سه بعدی و چهاربعدی هم صدق می‌کند. البته عده بسیار کمی از متخصصین تصور می‌کنند شاید سونوگرافی از نوع داپلر، آن هم در صورتی که برای مدت زیادی بر روی بدن مادر انجام شود، کمی برای جنین مشکل ساز باشد که البته درصد آن بسیار اندک است.

۱۰- مدت زمان سونوگرافی چقدر است؟

در مبحث همه چیز درباره سونوگرافی این زمان بستگی به آماده بودن تجهیزات و مهارت پزشک دارد. معمولا در مدت زمان بسیار کوتاه – پنج یا ده دقیقه‌ای – انجام می‌شود که البته در سونوگرافی‌های سه بعدی و چهاربعدی ممکن است بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد.

۱۱- آیا لازم است قبل از سونوگرافی مایعات زیادی بنوشیم؟

معمولا برای انجام سونوگرافی نیاز به نوشیدن مایعات نیست. البته در سنین بسیار کم مانند زیر هشت هفته ممکن است خوردن آب و یا آبمیوه طبیعی قبل از انجام سونوگرافی به ارایه تصویر دقیق‌تر از جنین کمک کند، اما در ماه‌های بعد چنین کاری لزومی ندارد.

۱۲- آیا مشکلاتی مانند بیماری‌های خونی در سونوگرافی مشخص می‌شود؟

به طور معمول برای این کار از سونوگرافی استفاده نمی‌شود. در مواردی زیر دستگاه سونوگرافی می‌توان با آزمایش بر روی مایع داخلی رحم (مایع آمنیوتیک) که جنین در آن قرار گرفته است، چنین مشکلاتی را تشخیص داد، زیرا سلول‌های جنین که در این مایع ریزش کرده است خواص ژنتیکی بچه را نشان می‌دهد.

در مبحث همه چیز درباره سونوگرافی بنابراین با بررسی ژنتیکی این سلول‌ها می‌توان تشخیص داد که این جنین بیماری خونی دارد یا نه و در صورت لزوم اقدامات لازم را انجام داد. بهترین وقت برای انجام این کار چهارده هفتگی است.

معمولا سونوگرافی نمی‌تواند هر نوع اختلال کوموزومی را تشخیص دهد، زیرا همان طور که گفتیم سونوگرافی برای تشخیص انواع خاصی از ناهنجاری‌ها مانند منگولیسم مناسب است که آن هم از روی بررسی شکل ظاهری اجزای بدن جنین امکان پذیر می‌شود.

۱۳- آیا می‌توانم سونوگرافی سه بعدی انجام دهم، بدون اینکه جنسیت فرزندم را بدانم؟

بله، این امکان وجود دارد، زیرا برای پزشک تنها سلامت نوزاد اهمیت دارد و جنسیت جنین به هیچ عنوان مهم نیست و تعیین جنسیت در واقع برای کنجکاوی والدین انجام می‌گیرد.

از نظر علمی هم پزشکان وظیفه‌ای برای تعیین جنسیت ندارند؛ بنابراین اگر پدر و مادری نخواهند جنسیت فرزندشان را تا زمان تولد بدانند بهتر است این موضوع را قبل از انجام سونوگرافی به پزشک اطلاع دهند.