تبعات جبران‌ناپذیر چند همسری بر خانواده
مقوله چند همسری صرفاً یک موضوع قانونی نیست که منعی در بر داشته یا نداشته باشد. ترویج این رویه در شرایطی که ازدواج جوانان روز به روز با چالش های متعدد رو به رو می شود چندان نسبتی با واقعیت های موجود در جامعه‌مان ندارد. از طرفی به گفته کارشناسان، چند همسری می تواند تبعات مخربی برای تحکیم خانواده در بر داشته باشد.
طی چند روز گذشته اظهارنظرهایی پیرامون چند همسری و قانونی بودن آن، بحث های مختلفی را در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به همراه داشت؛ برخی تاکید داشتند که تعدد زوجات با اجازه همسر اول، امری قانونی است. حال با توجه به این اظهارنظرها آیا می توانیم بگوییم این رویه آسیبی برای خانواده در بر ندارد؟برای پاسخ به این سوال با «حجت الاسلام احمد رضا دهقان »کارشناس ازدواج و خانواده گفتگو کردیم.
***حکمت و مصلحت را دریابید!
اگرچه در آیاتی از قرآن کریم به تعدد زوجات اشاره شده و چند همسری در اسلام امری پذیرفته شده است اما این به معنای جواز تعدد زوجات برای همه مردان و در همه شرایط نیست. حجت الاسلام احمدرضا دهقان، کارشناس ازدواج و خانواده و استاد دانشگاه هنر تهران دراین باره می‌گوید: « در نظام فکری شیعه، احکام وضع شده و توجه به برخی از اولویت‌های سبک زندگی نشأت گرفته از حکمت و مصلحت است. دین اسلام پاسخگوی همه نیازهای بشری است و به روزترین مسائل را هم در نظر می‌گیرد به همین خاطر ما نظاره گر برخی گفتمان‌ها از جمله چند همسری در جامعه هستیم به گونه‌ای که انسان احساس می‌کند لزوماً باید به همه احکام اسلامی بدون توجه به حکمت و مصلحت آن در جامعه عمل کند.»
*** پرهیز از دامن زدن به مشکلات خانوادگی
«حکمت چند همسری که در قرآن به آن اشاره صریح شده است نشأت گرفته از توجه به برخی از شرایط خاص است.»حجت الاسلام دهقان با بیان این مطلب می گوید برخی می خواهند از دین و شریعت برای رسیدن به مقاصد و امیال خود استفاده کنند بدون این که بدانند ذات دین چرا چنین توصیه‌ای در شرایطی خاص داشته است: « هیچ کس حق ندارد به بهانه‌های واهی و غلط از جمله عدم سازگاری با همسر، تعهد به دختران مجرد، پاک کردن جامعه از فساد، رفع نیاز انسان‌ها و نگاه پیامبرگونه، به مشکلات خانوادگی دامن بزند.پیش رفتن به سوی چند همسری ممکن است تبعاتی مانند از هم پاشیده شدن ازدواج اول و آسیب به فرزندان آن خانواده داشته باشد و این از نظر اسلام و اخلاق و دین پسندیده نیست.»
***هر زنی می‌خواهد برای همسرش اولویت باشد
این استاد دانشگاه با اشاره به ترویج فرهنگ چند همسری از طریق تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی ادامه می دهد: «آن دسته از افرادی که دَم از تبلیغ چند همسری می‌زنند و حتی یک جاهایی عقد موقت، یا دیدگاه درستی نسبت به فلسفه، حکمت و مصلحت الهی ندارند و یا در عملی کردن آموزه‌های دینی مهارت درست و عدالت کافی را ندارند؛ به همین خاطر تعارض بین دیدگاه و عمل باعث می‌شود که جوان‌ها در اصل مسئله ازدواج به شک و تردید بیفتند و ترس از آینده داشته باشند.»
حجت الاسلام دهقان می‌گوید این با ذات و طبیعت زن همخوانی دارد که نتواند رقیب عاطفی را تاب بیاورد. در واقع هر زنی میل به این دارد که برای همسرش اولویت اول و آخر باشد و از این طریق از او توجه عاطفی دریافت کند: «به لحاظ روانشناختی ساختار عاطفی خانم‌ها به گونه‌ای است که وقتی پیوند و تعهد عقد با کسی برقرار می‌کنند، دیگران را رقیب عاطفی خود می‌دانند و دوست دارند احساس نفر اول بودنِ عاطفی در زندگیشان سرمایه‌ای برای حفظ زندگی، عشق ورزی و تحمل سختی‌ها و فشارهای زندگی باشد؛ به همین خاطر چندهمسری می‌تواند آن‌ها را از لحاظ روحی و روانی دچار مشکلات جبران‌ناپذیری کند.»
***به این جهاد مقدس بپیوندید
حجت الاسلام دهقان، کارشناس مسائل ازدواج و خانواده می‌گوید ایجاد عشق و علاقه در کانون خانواده جهاد امروز زن و شوهر هاست و نباید از آن غافل بود. چرا که از هم پاشیده شدن خانواده تبعات بسیار بدی برای اجتماع به دنبال دارد: «در عصر کنونی حفظ نظام خانواده جهاد مقدسی است. اگر کسی بتواند فضای خانواده را تبدیل به محور عشق‌ورزی و بروز محبت کند، این انسان در پیشگاه الهی محبوب خواهد بود اما اولین آسیبی که نگاه به چند همسری در زندگی ایجاد می‌کند همین فاصله گرفتن از آن وظایف و اولویت‌های اصلی درایجاد آرامش و عشق‌ورزی میان زن و شوهر است.»
*** آفتی به نام تنوع‌طلبی!
تنوع طلبی در برخی از مردان آن ها را به چند همسری سوق می‌دهد. رویه‌ای که خیری در آن نیست و از آفت های شخصیتی به حساب می‌آید: «متأسفانه برخی افراد به محض اینکه نقطه ضعفی از همسرشان ببینند به جای اینکه خانواده را محل ریاضت و رشد اخلاقی و کسب کمالات در پرتو تحمل، گذشت و نادیده گرفتن برخی اشکالات قرار دهند، به ذهنشان خطور می‌کند که بدون توجه به اصول اخلاقی برای گریز از نقطه ضعف‌ها و پر کردن خلأها با شخص دیگری مسئله‌شان را برطرف کنند؛ به همین خاطر به سمت دو همسری و چند همسری گرایش پیدا می‌کنند. عده‌ای از افراد هم با این استدلالِ غلط که من در پرتو چند همسری می‌خواهم سنت رسول اکرم (ص) را پیاده کنم، اقدام به این کار می‌کنند و این حکم شرعی را بدون توجه به اقتضائات و استثنائات دستخوش سوءاستفاده هوسرانان و دشمنان می کنند.»
***فرزندانی که سرخورده می شوند
اگر پای صحبت فرزندانی که پدرشان به دلایل غیر محکم همسران دیگرانی اختیار کرده بنشینید در رفتار آن ها نوعی سرخوردگی را مشاهده خواهید کرد. برخی از آن ها در ازدواج نیز دچار مشکل می‌شوند. حجت الاسلام دهقان خاطره ای در این باره دارد: «در بحث ازدواج مشاور جوان های زیادی بوده‌ام. یکی از دختر خانم هیچ مشکلی با آقا پسر نداشت. با این حال با شک و تردید زیادی به ما مراجعه کرده بود و نیاز به مشورت پیش از ازدواج داشت. پدر آن آقای داماد تعدد زوجات داشت و این خانم نگران از این بود که پسر ایشان هم به او وفادار نماند و همین اتفاق در زندگی مشترک آن ها هم رخ بدهد.» این کارشناس مسائل خانواده ادامه می دهد: «در خانواده چند همسری، تعامل سازنده بین همسران که توأم با نشاط و سرزندگی و الگوسازی برای آینده فرزندان باشد، کمتر دیده می‌شود چون اصولاً خیلی‌ها در این روابط، ضوابط درستِ اخلاقی، عدالت و اولویت‌سنجی در ارتباطات را رعایت نمی‌کنند و این بسیار کار دشواری نیز هست.»
***مرد سنگربان خانواده است
پدر و مادرها باید قابلیت‌های همسرداری و ایجاد آرامش و نشاط در خانواده را به رخ فرزندانشان بکشند. اگر زن و مرد به هم احترام بگذارند و با همدیگر رفاقت‌گونه رفتار کنند، دلنشینی ازدواج و شوق تشکیل خانواده در وجود جوان‌ها شکل خواهد گرفت اما اگر فرزندان احساس کنند که یکی از والدین یا هر دو خودخواهی می‌کنند و دنبال منافع خودشان هستند، احساس امنیت روحی و روانی از آن‌ها سلب خواهد شد.حجت الاسلام دهقان در این باره می گوید:« مرد سنگربان یک خانواده است و باید به گونه‌ای عمل کند که هیچ مسئله و مشکلی در زندگی وجود نداشته باشد و همه اطرافیان از جمله همسر و فرزندان بهره‌مند از مدیریت درست و صحیح او باشند اما اگر مرد برای جبران برخی خلأها و نیازها دیگری را وارد زندگی کرد، فرزندان هم در این میدان آسیب خواهند دید. بنابراین طبق آیات قرآن کریم که فرمود: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا» پرشکوه‌ترین جلوه توحید و خداشناسی ازدواج است و رسیدن به قداست ازدواج در پرتو تک همسری دیده خواهد شد و اوج دلدادگی و عشق‌ورزی و کسب رضای الهی نیز در این ماجرا تجلی خواهد کرد. »
