درمان نابینایی ممکن است؟
نور امید در دل نابینایان با انتشار ویدئویی از یک برنامه تلویزیونی زنده شد اما ..
«در روزهایی که همه برای امیدواربودن دنبال بهانه هستند امید واهی شرایط را بدتر می‌کند؛ امیدی که چندان رنگ‌وبوی واقعیت نداشته باشد، چیزی جز دلسردی به همراه نخواهد داشت. در این میان درمان انواع معلولیت‌ها به‌ویژه معلولیت‌هایی که از بدو تولد نوزادان را تا بزرگسالی همراهی می‌کنند آرزوی دیرینه‌ای است که بسیاری به آن دل‌بسته‌اند، حتی بسیاری از پژوهشگران هم در فازهای مطالعاتی مختلف تلاش دارند با انواع روش‌های درمانی راهی برای درمان قطعی یک معلولیت پیدا کنند اما با وجود این تلاش‌ها جز در مواردی آن هم به شرط تشخیص به‌موقع در بدو تولد تقریباً هیچ روش قطعی برای درمان دائمی انواع معلولیت‌ها وجود ندارد؛ مثلاً در خصوص نابینایی، یک متخصص چشم به خبرآنلاین می‌گوید: «اگر برخی نارسایی‌های چشم در بدو تولد را همان ۱۰ روز اول عمر نوزاد تشخیص ندهیم و جراحی نکنیم فرد دیگر نابینا می‌شود.»
بازگشت بینایی بعد از ۲۱ سال
با این وجود طی روزهای گذشته ویدئویی دارد در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود که در آن درباره درمان یک نابینایی از بدو تولد، آن هم بعد از ۲۱ سال، صحبت‌های امیدوارکننده‌ای گفته می‌شود. ماجرای ویدئو از این قرار است که «تارا صبی»، مهمان نوروزی برنامه تلویزیونی «عصر جدید» در شب سال نو، از بازگشت بینایی خودش بعد از ۲۱ سال صحبت کرد. او در بخش‌هایی از این برنامه گفت: «هیچ بینایی نداشتم. در بیمارستان خدادوست در شیراز یکسری آزمایش از من گرفتند و همچنین برای برداشت سلول‌های بنیادی از مادرم استفاده کردند.»
مادر تارا در ادامه بیان کرد: «من برای عمل خیلی نگران بودم. برای امام رضا نذر کردم اما متاسفانه هنوز موفق نشدم دخترم را به زیارت ببرم. ۲۵ مرداد (۱۴۰۰) تارا اولین عمل خودش را بر روی چشم چپ انجام داد. بعد از دو روز که چشم‌اش را باز کردند خدا را شکر صد درصد بینایی‌اش را به دست آورد.»
در این لحظه مجری برنامه اعلام کرد: «این خانم بعد از ۲۱ سال بینایی خودشان را به دست آوردند و الان می‌توانند دنیا را ببینند. خیلی اتفاق فوق‌العاده‌ای است برای کسی که ۲۱ سال از تماشای دنیا محروم بوده است.»
زنده‌شدن امید اما...
حالا پخش‌شدن چندباره این ویدئو در فضای مجازی موجی از امیدواری را میان افراد نابینا به‌ویژه آن گروه از نابیناهایی که از بدو تولد با این معلولیت همراه هستند، به وجود آورده است. آن طور که این معلولان از تصاویر پخش‌شده برداشت کرده‌اند یک روش درمانی با استفاده از سلول‌های بنیادی وجود دارد که می‌تواند بینایی را به آنها برگرداند؛ طوری که برخی از آنها با مراجعه به سازمان‌های حمایت از معلولین پیگیر این روش درمانی شده‌اند. در این باره امید هاشمی، فعال حوزه معلولین برای افراد نابینا، در یک پیام توئیتری ضمن انتقاد به گردانندگان برنامه تلویزیونی نوشت: «با یک NGO در حوزه نابینایان همکاری دارم. از صبح شنونده انبوهی از تماس‌ها هستم که امیدوارانه درباره درمان سلول‌های بنیادی در بیمارستان خدادوست سوال می‌پرسند.» او همچنین ادعای مطرح‌شده در آن برنامه را رد کرد.
بیمارستان عمل «تارا صبی» را تکذیب کرد
پیگیری‌های خبرآنلاین هم از بیمارستان چشم‌پزشکی خدادوست در شیراز نشان می‌دهد که «تارا صبی» در این بیمارستان هیچ عملی مربوط به سلول‌های بنیادی انجام نداده است، منبع آگاهی که خواست نامی از او آورده نشود، به خبرآنلاین می‌گوید: «خانم تارا صبی در بیمارستان ما فقط عمل انحراف چشم انجام دادند. ما در این بیمارستان عمل سلول‌های بنیادین انجام نمی‌دهیم. برای همین ایشان هم در این مرکز عملی در رابطه با سلول‌های بنیادی انجام نداده‌اند. بخش زیادی از صحبت‌های ایشان مورد تایید ما نیست. ایشان فقط در مرداد و شهریور ماه ۱۴۰۰ عمل انحراف چشم توسط خانم دکتر کلانتری انجام دادند. این طور هم نبود که اصلاً بینایی نداشته باشند و نابینای مطلق باشند. ایشان نیمه‌بینا بودند و در بیمارستان عمل انحراف چشم انجام دادند.»
با این وجود تلاش کردیم موضوع را با یک متخصص چشم مطرح کنیم و بپرسیم آیا امکان بازگشت بینایی برای افراد نابینا، به‌ویژه آن گروه از نابیناهایی که از بدو تولد با این معلولیت همراه هستند وجود دارد؟ آیا به کمک سلول‌های بنیادی می‌شود بینایی افراد نابینا را به آنها برگرداند؟
یک متخصص: امکان درمان افراد نابینا از بدو تولد با جراحی وجود ندارد
در این باره دکتر محمدرضا فرتوک‌زاده، جراح و متخصص بیماری‌های چشم، به خبرآنلاین می‌گوید: «تا حالا امکانی برای مداوای افراد نابینا که از بدو تولد نابینا هستند پیدا نشده است. به طور معمول در نابینایی از بدو تولد یا عصب یا شبکه‌ی چشم افراد خراب است یا کره چشم‌شان عیبی دارد. به هر صورت عیب‌های مهمی دارند که از بدو تولد نابینا هستند، نابینایی در این افراد نزدیک به ۱۰۰ درصد قابل درمان با جراحی نیست.»
او درباره مواردی که امکان درمان با جراحی وجود دارد، توضیح می‌دهد: «اما برخی از نوزادان که با دید کم به دنیا می‌آیند اگر مشکل آنها به‌موقع تشخیص داده شود، می‌شود برای بازگشت بینایی برخی اعمال جراحی انجام داد، مانند آب مروارید بدو تولد، اگر به‌موقع متوجه شویم که نوزاد آب مروارید دارد در همان سنِ دو سه روزه چشمان نوزاد را عمل می‌کنیم و این کمک می‌کند افراد در ادامه نابینا نشوند. یا اگر نوزاد با مشکلات قرنیه در چشمانش به دنیا بیاید، در همان نوزادی پیوند قرنیه برای او انجام می‌دهیم تا بینایی او برگردد اما افرادی که با این عیب‌ها به سن ۱۵ یا ۲۰ سالگی رسیده‌اند قابل عمل جراحی برای بازگشت بینایی نیستند، اگر نوزاد با این عیوب را حدود ۱۰ روز عمل نکنیم دیگر نابینا می‌شوند.»
درمان نابینایی با سلول‌های بنیادی کذب است
این متخصص درباره درمان با روش سلول‌های بنیادی بیان می‌کند: «در خصوص سلول‌های بنیادی باید گفت، استفاده از این روش برای درمان بیماران تا حالا وارد طبابت نشده است، بلکه فعلاً در فاز مطالعات و پژوهش قرار دارد؛ طوری که هنوز سطح مطالعات به انسان نرسیده و بر روی حیوانات مطالعه‌ها ادامه دارد. محققان به کمک سلول‌های بنیادی روی حیوانات مطالعه می‌کنند تا مثلاً اگر سلول‌های شبکیه آنها ایراد دارند بتوانند احیا کنند اما هنوز در دنیا سلول‌های بنیادی برای چشم وارد درمان نشده است و هر کسی در این باره ادعایی دارد اشتباه است. این مطالعه‌ها فعلاً در پژوهشگاه‌ها در سطح حیوانات است. خیلی جواب خوبی هم به دست نیاورده و روی انسان هم که اصلاً کار نشده است. بنابراین این خبرهای جدید کذب است و در هیچ جایی از دنیا نابیناییِ بدو تولد را با عمل جراحی نمی‌توانند خوب کنند.»
فرتوک‌زاده در پایان با اشاره به ویدئوی برنامه تلویزیونی یادآور می‌شود: «موردی که در بیمارستان شیراز مد نظر است، بررسی کردم. این خانم عمل انحراف چشم انجام داده است. یعنی چشم‌هایش دید داشته و عملی روی ماهیچه‌های چشم برای درمان انحراف انجام داده است و هیچ ارتباطی با سلول‌های بنیادی ندارد. بیمارستان هم خودش تکذیب کرده است.»
