سویق و فوایدش + طرز تهیه انواع سویق خانگی

با فواید سویق و طرز تهیه انواع آن آشنا شوید

سویق یکی از مواد غذایی انرژی زا است که از حبوباتی مانند عدس، گندم، برنج، جو و بسیاری دیگر از میوه ها بدست می آید که خواص غذایی و دارویی بسیاری دارد و در طب قدیم ایران و طب اسلامی، برای رفع درد و درمان بیماری ها مصرف آن بسیار توصیه شده است. در این بخش از بهداشت و سلامت به طرز تهیه سویق و انواع سویق و خواص آن می پردازیم.

سویق چیست؟

«سویق» یا «صویق» یک پودر تهیه شده از غلات یا حبوبات است که تفت داده می شود و در فارسی قدیم به آن «پِست / پَست» می گفته اند. سویق خواص فراوانی برای سلامتی دارد و برای درمان برخی از مشکلات و بیماری ها می توان از آن استفاده کرد. 

کاربرد سویق چیست؟

بر اساس توصیه های طب سنتی و طب اسلامی از سویق می توان در برخی مواقع به عنوان دارو و در برخی مواقع به عنوان غذا و یا مکمل های غذایی استفاده کرد. در منابع طب ایرانی و اسلامی، توصیه شده است که از سویق ها به عنوان مکمل غذایی و یا پودری مخلوط در غذا برای کودکان، نوجوانان، بزرگسالان و کهنسالان و حتی زنان باردار استفاده شود.

تفاوت سویق با قاووت

قاووت، که به آن قُوَّتو، قُویت یا قُبیت نیز می گویند، با سویق تفاوت هایی دارد. در قاووت ها از شیرین کننده ها و طعم دهند ه ها (مثل قند و شکر و هل) استفاده می شود اما سویق ها مواد اضافی ندارند. قاووت ها اکثراً تفت داده نمی شوند اما سویق تفت داده می شود. قاووت را به عنوان صبحانه. میان وعده یا وعده پایانی شب می توان میل نمود اما برخی سویق ها را تنها برای درمان می توان استفاده کرد.

انواع سویق

سویق ها را می توان از دانه های مختلف غلات، حبوبات و هسته میوه ها یا برخی از خود میوه ها و تره بارها تهیه نمود. انواع سویق ها عبارتند از:

• سویق گندم
• سویق جو
• سویق عدس
• سویق نخود
• سویق سنجد
• سویق سیب
• سویق کنار
• سویق کدوتنبل
• سویق دانه انار و...

گاهی سویق ها را با هم ترکیب می کنند:

• سویق گندم و جو 
• سویق کامل 
• سویق کودک 
• سویق چاق کننده 
• سویق لاغر کننده 
• سویق ورزشکاران 

طرز تهیه سویق

دو روش برای تهیه سویق های مختلف وجود دارد که شامل :

روش اول

در این روش دانه های مورد نظر را آرد کرده و سپس آن آرد را تفت می دهند. در این روش بهتر است سبوس و دانه بطور جداگانه آسیاب و تفت داده شده و در نهایت با یکدیگر مخلوط شوند. بعد از تفت دادن برای خارج شدن نشاسته سبوس بهتر است دوباره آن را الک کنید.

روش دوم 

در این روش ابتدا دانه ها را تفت داده و سپس آن ها را آسیاب می کنند.

طرز تهیه انواع سویق و خواص آن

در ادامه با دستور تهیه انواع سویق و مزایا و خواص آن آشنا خواهید شد.

طرز تهیه سویق گندم

این سویق از گندم و سبوس گندم تشکیل شده که برای تهیه آن یک پیمانه آرد گندم را بدون روغن تفت داده و سپس الک می کنند و سپس یک پیمانه سبوس گندم را بدون روغن با مدت زمان کمتری تفت داده و الک کرده و هر دو را باهم مخلوط می کنند.

خواص سویق گندم 

• مقوی و چاق کننده
• بسیار مناسب برای رشد کودکان
• افزایش قوای جنسی (به همراه روغن زیتون)
• تقویت کننده  استخوان و برطرف کننده پوکی استخوان

طرز تهیه سویق جو

 سویق جو از ترکیب سویق جو و سبوس جو تهیه می شود. برای تهیه این سویق یک پیمانه آرد جو را بدون روغن تفت داده و الک می کنند و سپس یک پیمانه سبوس جو را نیز بدون روغن با مدت زمان کمتری تفت می دهند و الک کرده و با هم مخلوط می کنند.

خواص سویق جو

• تقویت کننده
• لاغر کننده(در صورت مصرف به جای صبحانه به صورت خشک)
• کاهش دهنده قوی قند خون ( به افراد دیابتی مصرف دو قاشق غذا خوری در هر وعده غذایی توصیه می گردد)
• درمان دیسک گردن
• درمان بیماری ذات الجنب
• مقوی و تقویت کننده استخوان ها
• برطرف کننده پوکی استخوان

طرز تهیه سویق برنج

برای تهیه سویق برنج، آرد برنج و سبوس آن را جداگانه تفت داده و الک کرده و مخلوط می کنند و یا برنج سبوس دار را آرد کرده و تفت داده و سپس دوباره آسیاب و تفت می دهند.

خواص سویق برنج

• مفید برای درد شکم 
• درمان اسهال
• درمان تهوع 
• بهترین چاق کننده
• درمان خونریزی روده (در صورت مصرف با پیه گاو)

طرز تهیه سویق عدس

عدس سبوس ندارد و برای تهیه سویق آن عدس را دو بار آسیاب  و بعد آرد آن را تفت داده و الک می کنند. 

خواص سویق عدس

• رفع تشنگی 
• تقویت معده 
• درمان مشکلات صفرا
• بهبود شکم درد
• آرامش دهنده هیجان خون 
• خاموش کننده حرارت بدن
• کاهش دهنده خون عادت ماهیانه زنان 
• کاهش کلسترول خون

از سویق عدس می توانید در خورشت ها استفاده نمایید و از مزایای آن بهره مند شوید.

طرز تهیه سویق سنجد 

برای تهیه سویق سنجد هسته سنجد را از گوشت آن جدا کرده و سپس هسته را آسیاب کرده و جداگانه تفت داده و الک می کنند. سپس گوشت سنجد را آسیاب و تفت داده و الک می کنند. سپس پودر تفت داده هسته و گوشت سنجد را مخلوط می کنند. یا اینکه سنجد را با هسته آسیاب و الک کرده و بدون روغن تفت می دهند.

خواص سویق سنجد 

• درمان نرمی استخوان و پوکی استخوان و تقویت و استحکام استخوان بندی در کودکان و بزرگسالان
• خارج کردن رطوبت ازبدن 
• درمان یرقان
• از بین برنده التهاب مفاصل و دردهای آرتروز
• تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود سرماخوردگی
• مقوی و موثر در رشد 
• افزایش دهنده شیر مادر

طرز تهیه سویق سیب 

برای تهیه سویق سیب میوه سیب را ورقه ورقه و خشک کرده و سپس آن را آسیاب کرده و بعد در ماهی تابه یا دستگاه تفت می دهند تا رنگ آن تغییر نماید.

خواص سویق سیب 

• درمان تب
• درمان خون بینی و خونریزی بدن
• پاکسازی سموم بدن 
• درمان مارگزیدگی و عقرب گزیدگی

طرز تهیه سویق نخود

برای تهیه سویق نخود، آن را آسیاب کرده و بدون روغن و با شعله متوسط مدتی تفت می دهند. نخود دیر تفت میخورد و اگر به سویق تبدیل شود دیگر نفاخ نیست و طعم خوبی دارد.

خواص سویق نخود 

• مقوی
• برطرف کننده مشکلات و ضعف کمر
• کمک به درمان زود انزالی

طرز تهیه سویق بادام 

برای تهیه سویق بادام آن را آسیاب کرده و تفت می دهند.

خواص سویق بادام

• مغذی و چاق کننده

طرز تهیه سویق کدو تنبل

برای تهیه سویق کدو تنبل، آن را پوست گرفته و حلقه می کنند و حلقه ها را خشک کرده و آسیاب می کنند و سپس تفت می دهند.

خواص سویق کدو تنبل

• درمان بیش فعالی کودکان
• درمان مشکلات مغزی
• تقویت کننده عقل

طرز تهیه سویق به

برای تهیه سویق به، این میوه را حلقه حلقه کرده و سپس خشک و آسیاب می کنند و با حرارت بسیار کم تفت می دهند.

خواص سویق به 

• تقویت کننده قلب و معده

طرز تهیه سویق گاورس 

گیاه گاورس یا جاورس که در زبان فارسی ارزن نام دارد. گاورس باید آسیاب و تفت داده شود.

خواص سویق گاورس 

• مفید برای کارکردن شکم 
• درمان اسهال در صورت مصرف با زیره (برای درمان اسهال به اندازه نیاز  (حداقل دو قاشق) سویق را با یک لیوان آب زیره پخته شده مصرف کنید)

طرز تهیه سویق مخلوط کامل

این سویق از ترکیب سویق های گندم، عدس، سبوس گندم، جو، نخود، جوانه گندم به دست می آید.

خواص سویق مخلوط کامل

• مهار طبع
• از بین برنده دلشوره
• خشک کردن رطوبت معده
• تقویت قوای جنسی
• درمان کم خونی
• تقویت زنان باردار
• درمان لاغری و ضعف بدن
• درمان مشکلات پوکی استخوان
• خواب آور
• درمان اسهال
• درمان دردهای مفصل

طرز تهیه سویق کودک 

سویق کودک از مخلوط انواع سویق مانند سویق برنج، گندم، جو، سنجد، عدس تهیه می شود. برای ریزتر و نرم تر شدن ذرات سویق آن را با شیر ترکیب و کمی شکر نی شکر به آن اضافه می کنند.

خواص سویق کودک 

• رشد بهتر کودک
• حفظ سلامتی و تقویت بدن کودک
• ترکیب مقداری از آن با شیر جایگزین بسیار مناسبی برای شیر خشک و سرلاک 
• کمک به وزن گیری کودک 
• کمک به استخوان سازی کودک 

برای راحت تر خوردن این سویق توسط کودکان آن را با عصاره مجاز و مورد تایید میوه ها ترکیب می کنند.

مناسب مصرف سویق برای کودکان نصف قاشق غذاخوری سویق با شیر است. دقت کنید که سویق نباید به اندازه سرلاک برای کودکان استفاده شود. 

می توان سویق را با خرما، شیر و یا عسل مخلوط کرد و ناشتا به کودک داد.

طرز تهیه سویق مخلوط افزایش وزن

این نوع سویق از ترکیب سویق هایی مانند گندم، جو، عدس، نخود، شکر قهوه ای، سبوس گندم، جوانه گندم، سویا و سایر افزودنی های مجاز تهیه شده است.

خواص سویق مخلوط افزایش وزن

• چاق کننده
• رفع گرسنگی
• انرژی زا
• رشد استخوان 
• بهبود ضعف و ناتوانی جسمی
• نیرومندسازی دستان 

برای چاق شدن روزانه دو یا سه قاشق غذاخوری، از سویق به صورت خشک یا محلول در شیر استفاده کنید. طول دوره درمان یا چاق شدن با سویق 40 روز است.

طرز تهیه سویق مخلوط کاهش وزن

این نوع سویق از مخلوط سویق هایی مانند جو، سبوس جو، زنجبیل، زیره سیاه، تخم کتان و سایر افزودنی های مجاز تهیه شده است.

خواص سویق مخلوط کاهش وزن

• کاهش اشتها
• لاغری بدون عوارض
• تسویه خون
• تقویت قلب

برای لاغری یک قاشق غذاخوری از این سویق را صبح ناشتا یا نیم ساعت قبل از هر وعده مصرف کنید.

طرز تهیه سویق مخلوط ورزشکاران

این نوع سویق از ترکیب سویق هایی مانند گندم، جو، عدس، سویا، نخود، جوانه گندم، پودر مالت جو تهیه شده است.

خواص سویق مخلوط ورزشکاران

• تقویت کننده عمومی بدن
• تقویت سیستم دفاعی بدن
• جلوگیری از پوکی استخوان
• تقویت حافظه
• جلوگیری و درمان یبوست
• بهترین جایگزین فولیک اسید و قرص آهن

خواص سویق در روایات 

در روایات نیز خواص زیادی برای سویق عنوان شده است که در ادامه این بخش از نمناک بنا به درخواست شما کاربران محترم، به آن می پردازیم. علاّمه مجلسی می گوید:از [گفته] کلینی چنین برمی آید که «سویق»، درصورتی که در روایات، همراه با قیدی [مانند جو ]نباشد، به معنای «سویق گندم» است.

امام صادق (ع) می فرمایند:سویق و روغن زیتون گوشت را می رویاند و استخوان را تقویت می کند و پوست را نازک می کند و عمل همبستر شدن را زیاد می کند. (المحاسن، احمد بن محمد بن خالد البرقی، ج ٢، ص 488)

به نقل از علی بن سلیمان:نزد امام رضا علیه السلام کلّه پاچه خوردیم. پس سویق خواست. گفتم:من سیر شده ام. فرمود:«اندکی از سویق، کلّه پاچه را هضم می کند و دوای آن است. (مکارم الأخلاق، جلد 1، صفحه 354)

الإمام الباقر علیه السلام:سویق، چه قدر پُربرکت است! اگر انسان در حالی که سیر است، آن را بخورد، غذا را گوارش می دهد و اگر در حالی که گرسنه است، بخورد، او را سیر می سازد. سویق، چه نیکو توشه ای در سفر و در حضر است. (طبّ الأئمّة لابنی بسطام، صفحه 67)

الإمام الصادق علیه السلام:بازوانش پُرتوان می شود. (الکافی، جلد 6، صفحه 306)

امام صادق علیه السلام:سویق، تلخه را از تن، و بلغم را از معده، کاملاً جدا می کند و هفتاد گونه بلا را دور می سازد.(الکافی، جلد 6، صفحه 306)

در روایتی از شخصی به نام خضر آمده است:نزد امام صادق (ع) بودم، مردی از اصحاب ما نزد امام آمد و عرض کرد فرزندان ما وقتی متولد می شوند نقص و ضعف دارند، امام فرمودند چرا سویق استفاده نمی کنید، زیرا استخوان را تقویت می کند و گوشت می رویاند. (المحاسن، احمد بن محمد بن خالد البرقی، ج ٢، ص 488)

الإمام الکاظم علیه السلام: سویق خشک و آب گوشت گاو، پیسی را از میان می برند. (الکافی، جلد 6، صفحه 311)

مقدار مصرف تمام سویق ها

صبح ناشتا یک تا سه قاشق غذاخوری سویق را به صورت خشک داخل دهان ریخته شود و همراه با آب دهان مصرف شود یا با مقداری کمی آب ولرم مخلوط کرده و میل کنید.

نکاتی درباره مصرف سویق 

• مصرف سویق برای تقویت زنان باردار و وزن گیری جنین در سه ماه پایانی بارداری موثر است اما استفاده بی رویه و کنترل نشده از سویق می تواند باعث اضافه وزن بیش از حد مادر، جنین در بارداری شود.
• اکثر سویق ها به جز سویق گندم و جو نقش دارو دارند و نباید استفاده از آن ها را تبدیل به عادت غذایی کرد.
• بیشتر از دو یا سه قاشق سویق روزانه مصرف نکنید.
• مردان بهتر است سویق را با خرما، شیر و عسل مصرف کنند. مصرف سویق همراه با آب و شکر در مردان موجب تضیعف قوای جنسی می گردد.
• در صورت داشتن بیماری خاصی  قبل از مصرف سویق با پزشک خود مشورت کنید.
• با توجه به مزاج خود از سویق های مناسب و مورد نیاز استفاده کنید.
• سویق همراه خرما و شیر وعده سحری مناسبی در ماه رمضان است. ۲