صلح عمری چیست و چه تفاوتی با وصیت نامه دارد؟

صلح در معنای لغوی یعنی آشتی و سازش. ولی از نظر کاربردی به دو صورت است. ولی همین کلمه در جامعه ی کنونی دارای دو کاربرد اصلی است. کاربرد اول به این صورت است که دو نفر بر سر موضوعی با هم اختلاف دارند به همین دلیل با هم قرارداد صلح منعقد می کنند. این قرارداد هم سبب آشتی و سازش آن ها می شود و هم از اختلافات احتمالی که ممکن است در آینده برایشان به وجود آید جلوگیری می کند.

 

کاربرد دوم در زمانی است که افراد به جای منعقد کردن انواع قراردادها از عقد صلح استفاده می کنند. عقد صلح با سایر قراردادها تفاوت های زیادی دارد که مالیات کم، یکی از مهم ترین این تفاوت ها است. خود این نوع صلح به انواع مختلفی تقسیم می شود که صلح عمری یکی از آن ها است. حال این صلح عمری یا صلح عمران چیست؟

 

در واقع صلح عمری نوعی قرارداد است که بر اساس آن، مالک یک ملک، مالکیت تمام ملک خود را از طریق قراردادی که صلح نام دارد و همچنین با داشتن مدارک لازم این قرارداد، به شخص دیگری منتقل می کند. البته شرط این نوع قرارداد این است که مالک اولی یا مصالح، تا زمان حیات خود، مالک ملک است و پس از فوتش، متصالح یا مالک دوم، مالکیت تمام ملک را دارد.

 

این نوع صلح، مزایای زیادی دارد به همین دلیل در ادامه در مورد مزایا و مدارک لازم برای این صلح صحبت می کنیم. با ما همراه باشید.

 

 

معرفی انواع قرارداد صلح

در حال حاضر، طبق قوانین، قراردادهای صلح به دو صورت انجام و تنظیم می شود که شامل موارد زیر می باشد:

• صلح عمری: بر اساس این نوع قرارداد، یک شخص، مالکیت و حق بهره برداری از تمام مال و املاک خود را تا زمان زنده بودن دارد و بعد از فوتش تمام حق و حقوق این املاک به شخص دیگری قابل انتقال می باشد. 

 

• صلح رقبی: بر اساس این قرارداد، شخص واگذارکننده ی ملک و املاک فقط تا مدت زمان معینی می تواند مالکیت دارایی خود را داشته باشد و بعد از این مدت، مثلا بعد از یک سال، حق بهره برداری از ملک و املاکش به شخصی واگذارشونده انتقال می یابد.

 

معرفی انواع صلح عمری

البته خود صلح عمری هم شامل دو نوع است که عبارتند از:

• صلح به منظور معامله: این صلح به منظور جایگزین کردن برای عقد قرارداد دیگری است.

 

• صلح برای پایان دادن به دعوا: همان طور که از نام این صلح مشخص است برای خاتمه دادن به دعوی ها از این نوع صلح استفاده و تنظیم می شود.

 

قرارداد صلح عمری چیست؟ 

در واقع این نوع صلح، نوعی قرارداد است که براساس آن، شخصی مالکیت اموال خود را به شخص یا اشخاص دیگری منتقل می کند. اما تا زمان زنده بودن، تمام منافع و حق و حقوق اموالش برای خودش است و به واگذارشونده ها نفعی نمی رسد. اما بعد از فوتش، تمام اموالی که در این قرارداد ذکر شده به شخص یا اشخاص نام برده در قرارداد صلح انتقال می یابد. 

 

در واقع این قرارداد یک قرارداد مفید است که حتما باید در دفتر اسناد رسمی تنظیم و به ثبت برسد. بر اساس این قرارداد، شخص مالک می تواند در مورد اموال غیر منقول خود مثل خانه، مغازه، زمین، ویلا و ... تصمیم گیری نماید. افرادی که خواهان انجام این نوع قرارداد هستند ابتدا باید به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنند و مدارک لازم را ارائه دهند. مهم ترین مدرک برای این قرارداد، اصل سند ملک یا املاک مورد نظر است. 

 

آن ها در این اداره، مالکیت ملک مورد نظر را به فرزند یا شخص مد نظر خود انتقال می دهند اما تمام حق و حقوق ملک اعم از اجاره یا فروش یا معامله و یا هر معامله ی دیگری بر عهده ی مالک اولی است و حتی می تواند این قرارداد را فسخ کند. در واقع مالک بر اساس صلح عمری می تواند تمام حقوق املاک خود را تا زمان حیاتش، برای خود حفظ کند. 

 

از این رو مالک، در این نوع قرارداد، اطمینان دارد که تا پایان عمرش، حق هرگونه دخالت و معامله در اموالش را دارد و بعد از مرگش است که تمام این حقوق به فردی انتقال می یابد که با او قرارداد صلح بسته است. البته مالک باید در این قرارداد این شروط را ذکر کند.

 

برای درک بهتر این قرارداد یک مثال ساده بیان می کنیم: پدری از طریق قرارداد صلح عمری خانه ی خود را به نام پسرش یا فرزندش می زند. اما از آنجایی که به او اطمینان کامل ندارد و می ترسد که او را در زمان حیاتش از خانه اش بیرون کند در این قرارداد قید می کند که تا زمان زنده بودنش تمام منافع ملک برای خودش می باشد.

 

همچنین برای اینکه بعد از فوتش، مشکلی برای فرزندش به وجود نیاید در این قرارداد، شرط دیگری را هم قید می کند که بعد از مرگ او، عین ملک و منافعش به طور کامل، به فرزند او انتقال یابد.  

 

 

بستن قرارداد صلح عمری برای اموال منقول

به طور کلی از نظر قانون کشور ما اموال به دو دسته تقسیم می شوند که شامل منقول و غیر منقول می باشند. اموال منقول به اموالی گفته می شوند که بدون آسیب دیدگی قابل جابه جایی هستند. خوشبختانه امکان تنظیم عقد قرارداد صلح عمری، هم برای اموال منقول و هم غیر منقول امکان پذیر است. اموال غیر منقول هم شامل عتیقه جات، طلا، مغازه، خانه، ویلا، زمین، ماشین و .. می باشند. 

لازم به ذکر است بدانید روند قرارداد برای هر دو نوع اموال یکسان است و فقط در ارزش قرارداد، تفاوت دارند.

 

صلح عمری شامل چه ارکانی است؟

این صلح شامل ارکان و عناصر مختلفی است که عبارتند از:

• مصالح: یعنی فردی که طی این قرارداد، ملک یا املاکش را به شخص دیگری واگذار می کند.

• متصالح: فردی که اموال مصالح به او انتقال یافته است.

• مورد صلح: همان ملک و املاکی است که مصالح به متصالح واگذار کرده است.

• مال الصلح: شامل پول یا اموالی است که یکی از طرفین قرارداد به خاطر پذیرش چنین قراردادی از طرف مقابل دریافت می کند.

 

 

صلح عمری دارای چه مزیت هایی است؟

این نوع قرارداد از مزیت های زیادی برخوردار است که عبارتند از:

• شاید این سوال به ذهنتان خطور کند که چرا برای تعیین و تکلیف اموال بعد از مرگ، چنین راهی را برویم. برای مشخص شدن ملک و اموال که می توان از وصیت نامه استفاده کرد. نکته همین جا است. در واقع شما با وصیت نامه فقط می توانید برای یک سوم از اموال خود بعد از مرگ، تعیین و تکلیف کنید و وصیت کردن برای مابقی اموال، بدون اجازه ی وارثین، باطل است.

 

به همین دلیل یکی از مهم ترین مزیت های صلح عمری این است که مالک می تواند در زمان حیات خود برای تمام اموالش تعیین و تکلیف کند نه فقط بخشی از آن و سپس، آن را به وارثین خود اطلاع دهد و بعد مرگش به آن ها واگذار کند.

 

• از دیگر مزیت های مهم این نوع قرارداد این است که از مالیات کمتری برخوردار است. در واقع، از آنجایی که بستن این قرارداد ر قالب صلح انجام می گیرد مقدار مالیات تعیین شده برای انتقال اموال در این روش بسیار کمتر از قراردادهای خرید و فروش و همچنین مالیات بر ارث است.

 

• بدون شک، مهم ترین مزیت این نوع قرارداد این است با اینکه مالک، مالکیت تمام ملک و املاک خود را به متصالح واگذار کرده است اما باز خودش تا زمان حیات، مالک کامل دارایی اش است و از منافع آن بهره می برد. به همین دلیل مصالح، بدون هیچ ترس و واهمه ای از متصالح، می تواند تا پایان عمر خود در ملک انتقال داده ی خود زندگی کنند. 

 

 

آیا در صلح عمری سندی به متصالح انتقال می یابد؟

مطمئنا یکی از مهم ترین سوالات کاربران این است که آیا بعد از بستن قرارداد صلح بین طرفین، سندی هم رد و بدل می شود یا خیر؟

در پاسخ باید گفت: بله. در واقع به محض اینکه قرارداد صلح بین طرفین، تنظیم و منعقد شد سند انتقال مالکیت به متصالح داده می شود. بنابراین باید بدانید که در صلح عمری، سند به طرف مقابل، منتقل می شود.

 

البته در این سند قید می شود که منافع کامل املاک، برای مصالح است و این حق تا زمان مرگ او برایش باقی می ماند. همچنین شرط دیگری هم در این سند قید می شود که بر اساس آن، این امکان برای مصالح فراهم می شود که در صورت پشیمانی می تواند قبل از فوتش، این سند صلح را فسخ نماید.

 

چه تفاوتی بین صلح عمری و وصیت نامه وجود دارد؟ 

همان طور که در بالا نیز ذکر کردیم در وصیت نامه فرد فقط می تواند برای یک سوم از اموالش تصمیم گیری کند و آن را بعد از مرگش بین وراثش تقسیم کند. مابقی مال و اموال او بر اساس قانون ارث بین ورثه ی او تقسیم می شود. اما در صلح عمری، فرد می تواند برای تمام اموالش تعیین و تکلیف کند و تمام آن ها را به دیگری انتقال دهد. 

 

 

از طرفی وقتی فرد در قرارداد صلح، ملکی را به وارثش انتقال می دهد وارث نمی تواند در زمان حیات، آن ملک را از او بگیرد و ملک مورد نظر تا پایان عمر برای مالک اولی است.

تفاوت دیگری که بین وصیت نامه و این قرارداد وجود دارد این است که برای نقل و انتقال قرارداد صلح هیچگونه مالیاتی درنظر گرفته نشده است اما تمام اموالی که در وصیت نامه قید می شود دارای مالیات بر ارث هستند.

 

 

چه مدارکی برای منعقد کردن صلح عمری لازم است؟ 

همان طور که اشاره نمودیم برای منعقد کردن این قرارداد، حتما باید به اداره ی ثبت اسناد رسمی مراجعه کنید. طبیعتا این اداره نیازمند مدارکی است تا این انتقال را انجام دهد. از جمله ی این مدارک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سند ملکی مورد نظر اعم از سند تک برگی و یا دفترچه ای که قرار است برای آن قرارداد صلح بسته شود.

• اگر ملک مورد نظر در دست احداث است باید پایان کار آن را هم ارائه دهید.

• ارائه ی جواب استعلام شهرداری

• ارائه ی جواب استعلام دارایی

• ارائه ی اسناد هویتی مصالح و متصالح شامل کارت ملی و شناسنامه

• ارائه ی جواب استعلام ثبت

• در صورتی که ملک مورد صلح، اوقافی باشد باید اجاره نامه ی عرصه را هم ارائه دهید.

 

شرایط صلح عمری چیست؟

• تا زمان حیات مصالح، اختیارات و منافع ملک و املاک به مصالح تعلق دارد.

 

• در صورتی که مصالح فوت شد شرایط قرارداد کاملا اجرا می شود و اموال مورد صلح به طور کامل به متصالح واگذار می شود و به سایر افراد مال و اموالی به ارث نمی رسد.

 

• مصالح در هر زمان که تمایل داشته باشد و حتی بدون حضور متصالح می تواند این قرارداد را فسخ کند.

 

• در صورتی که در طول مدت زمان این قرارداد، متصالح به تعهدهای خود عمل نکند مصالح می تواند به دفترخانه برود به صورت یکطرفه قرارداد صلح را فسخ کند و تمام اموال را به نام خود بازگرداند.

 

3