ایرانی‌ها چه زمانی سوار ماشین شدند؟

موزه خودرو‌های تاریخی تهران اخیرا پس از مدت‌ها بازگشایی شده است و بهشت ماشین‌بازهاست، مخصوصا اگر طرفدار خودرو‌های کلاسیک و قدیمی باشید.

هر ماشین قصه‌ای دارد که باید به آن گوش جان بسپاریم و به همین خاطر بین موزه‌های تهران، این موزه را انتخاب کردم؛ دلم می‌خواست یکی از قصه‌های بی‌نام‌ونشان ماشین‌ها را راوی باشم. کسی چه می‌داند که در حساس‌ترین لحظه‌های تاریخ، چه گفتگو‌هایی در این خودرو‌ها اتفاق افتاده است! وقتش است شروع کنیم، نه؟

فکر می‌کنم برای اینکه بتوانم از موزه خودرو‌های تاریخی بگویم اول باید از «ب» بسم‌الله شروع کنم و بگویم اصلا قضیه خودرو در ایران از کجا شروع شد! واقعیت این است که زمان زیادی از استارت خوردن اولین ماشین در ایران نمی‌گذرد. طبق روایتی که از جعفر شهری در کتاب تاریخ تهران آمده، پای اولین اتومبیل در دوران قاجار به ایران باز شده است.

مظفرالدین شاه در یکی از سفرهایش به اروپا، دو اتومبیل به همراه راننده به کشور آورد و این موضوع به قدری عجیب و پیش‌بینی‌نشده بود که حتی در مورد مدل این ماشین‌ها اطلاعات دقیقی نداریم. بعضی‌ها می‌گویند که اولین اتومبیلی که به ایران رسیده فورد کروکی کلاچی با تایر‌های توپر بوده و عده‌ای هم فکر می‌کنند این دو اتومبیل، رنوی فرانسوی بوده‌اند.

حالا اگر بحث اینکه کدام مدل اول بوده را کنار بگذاریم، به هر حال اولین خودرو را مظفرالدین شاه به ایران آورد و بعد از آن راه ورود باقی اتومبیل‌ها به کشور باز شد.

البته سرنوشت همین دو خودرو هم خیلی روشن نیست، یکی از این دو ماشین در مسیر دچار مشکل شد و به ایران نرسید؛ دومی هم در ترور نافرجام محمدعلی شاه در دوشان تپه منفجر شد و از بین رفت. در نهایت هیچ اثری از این دو خودرو باقی نمانده و سند رسمی هم در رابطه با آن‌ها وجود ندارد، هرچه هست حدس و گمان است.

در مورد قاجار‌ها و اینکه چطور حاکمانی بودند حرف‌‎وحدیث زیاد است، اما باید در مورد علاقه‌ای که به وارد کردن ماشین به ایران داشتند قدردانشان باشیم، چون سومین خودرویی که وارد ایران شد هم به دست احمدشاه قاجار بود.

در آن دوران تا سالیان سال اتومبیل وسیله‌ای لوکس محسوب می‌شد که فقط خاندان سلطنتی از آن استفاده می‌کردند، اما به مرور زمان تجار، سرمایه‌گذاران و افراد مهم کشور هم شروع به خرید و استفاده از خودرو‌های شخصی کردند که بین مردم با عنوان کالسکه دودی شناخته می‌شدند.

کم‌کم تنوع ماشین‌های وارداتی به کشور بیشتر شد و حتی برخی از اتومبیل‌ها به عنوان وسایل حمل‌ونقل عمومی در اختیار مردم عادی قرار گرفتند.

جالب است بدانید که در سال ۱۳۰۰ اصلی‌ترین کالای وارداتی کشور، خودرو بود که طرفداران زیادی داشت. تقاضای زیاد مردم باعث شد که سرمایه‌گذاران خارجی به فکر ساخت کارخانه‌های اتومبیل‌سازی در ایران افتادند و مسیر جدیدی در صنعت خودروسازی کشور ایجاد شد.

علی‌رغم خروج بسیاری از خودرو‌های قدیمی پس از انقلاب اسلامی، هنوز هم تعداد زیادی از این خودرو‌های ارزشمند در اختیار بنیاد مستضعفان است. موزه خودرو‌های تاریخی ایران در تاریخ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با مجموعه‌ای بی‌نظیر از اتومبیل‌های آنتیک، لوکس و تاریخی که متعلق به دوران پیش از انقلاب بودند، فعالیت خود را شروع کرد. مشکل اصلی این موزه ساختار سوله‌مانند آن بود که شرایط نگهداری مناسبی برای این خودرو‌های ارزشمند نداشت.

با توجه به این شرایط، موزه پس از مدتی برای بازسازی به صورت موقت تعطیل شد تا اینکه بالاخره در روز یکم آبان ۱۴۰۰ با تمام قوا و با تغییرات زیادی دوباره بازگشایی شده است. بازطراحی موزه خودرو‌های تاریخی ایران طی طرح توسعه موزه‌های موسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد مستضعفان صورت گرفت.

این موزه در کیلومتر ۱۰-۱۱ جاده مخصوص کرج قرار گرفته و با شکل‌وشمایل جدیدش حسابی دل طرفداران خودرو‌های آنتیک را آب کرده است. ساختمان موزه شبیه به پارکینگی با خودرو‌های لوکس قدیمی است که در کنار هم چیده شده‌اند.

موزه خودرو‌های تاریخی با جمع‌آوری منحصربه‌فردترین خودرو‌ها در صنعت خودروسازی، فضایی برای نگهداری از این آثار و نمایش آن‌ها ایجاد کرده است تا تاریخچه ورود و تغییرات خودرو در ایران را به تصویر بکشد. موزه خودرو‌های تاریخی شامل مدل‌های کمیابی از اتومبیل‌های مختلف از جمله پیرس آرو لیموزین آب‌طلاکاری شده، رولزرویس سیلور گوست احمد شاه قاجار، مدل نادر فانتوم ۴ ضدگلوله، کالسکه سلطنتی ناصرالدین شاه قاجار و… است.

تعداد ماشین‌های موزه در طول زمان بیشتر و بیشتر شده، در حال حاضر موزه خودرو‌های تاریخی ایران ۴ سالن دارد که ۶۱ خودروی تاریخی را در خود جای داده است. این ۶۱ خودرو تاریخی شامل ۵۵ خودروی سواری، ۴ موتورسیکلت و ۲ مورد کالسکه است. البته ممکن است این تعداد به‌مرور زمان و علت‌های مختلف کم یا زیاد شود.

جمع‌آوری و نگهداری از چنین مجموعه بی‌نظیر و کاملی از خودرو‌های آنتیک، پروژه‌ای سنگین و سخت است که بخش اعظمی از آن تابه‌حال به خوبی پیش رفته است. بعضی از خودرو‌هایی که در این موزه خواهید دید تنها نمونه موجود در جهان هستند! با توجه به این موضوع باید توجه زیادی به حفظ و نگهداری از این گنجینه ارزشمند شود.

اگر نظرم را صادقانه بگویم، تک‌تک این ماشین‌ها ارزش خاصی دارند، که اگر نداشتند اصلا جایشان در موزه نبود، اما برای اینکه به بازدید این مجموعه تشویقتان کنم، تصمیم گرفتم تعدادی از مهم‌ترین خودرو‌های موزه را به شما معرفی کنم. شاید در نگاه اول همه‌چیز خیلی ساده به نظر برسد، اما قصه‌ای که پشت هر کدام از ماشین‌ها وجود دارد شما را به دنیای اتومبیل‌ها و بازدید از این نمایشگاه بیشتر علاقمند خواهد کرد.

شاید بتوان گفت که کالسکه سلطنتی ناصرالدین شاه قدیمی‌ترین کالسکه‌ای است که از گذشته ایران به یادگار مانده است. این کالسکه که به کالسکه نادری هم معروف است تقریبا ۱۲۰ سال عمر دارد و به دستور ناصرالدین شاه در وین طراحی و ساخته شد.

کالسکه نادری چیزی شبیه به کالسکه جادویی سیندرلا است: قاب پنجره‌های طلایی رنگ که در ساخت آن‌ها از طلا استفاده شده، طرح دو شیر شمشیر به‌دست روی کالسکه و چرخ‌هایی به بزرگی و هم‌قد خود کالسکه.

کالسکه نادری قصه معروفی دارد که از شنیدنش انگشت‌به‌دهان خواهید ماند. ناصرالدین شاه زمانی که با همین کالسکه عازم حرم شاه عبدالعظیم بوده توسط میرزا رضای کرمانی ترور شد. حالا تا اینجای ماجرا اتفاق عجیبی نیست…قصه زمانی شروع می‌شود که درباریان برای جلوگیری از هرج‌ومرج جنازه او را داخل کالسکه گذاشتند تا دیگران فکر کنند شاه هنوز زنده است! این کالسکه پرماجرا را می‌توانید همان بدو ورود به موزه خودرو‌های تاریخی ببینید.

کالسکه مخصوص تاج‌گذاری

در زمان گذشته کارخانه واگن فابریک اتریش یکی از مهم‌ترین کارخانه‌های ساخت کالسکه بود که کالسکه‌های سلطنتی زیادی برای پادشاهان سراسر جهان ساخته بود. کالسکه مخصوص تاج‌گذاری نیز یکی از همین کالسکه‌ها بود که حالا نزدیک به ۱۰۰ سال عمر دارد. این کالسکه در دوران قاجار خریداری و به ایران رسید.

بخش‌هایی از کالسکه مخصوص تاج‌گذاری با طلا ساخته شده بود. این کالسکه سالیان سال در میان حکومت پادشاهی ایران دست به دست چرخید تا اینکه در دوران پهلوی نیز مورد استفاده قرار گرفت. این کالسکه مشکی رنگ در مراسم‌های تاج‌گذاری سلطنتی و جشن‌های رسمی پهلوی مورد استفاده قرار می‌گرفت و شاهد اتفاقات مهمی بوده است. در حال حاضر کالسکه تاج‌گذاری در موزه خودرو‌های تاریخی ایران برای بازدید عموم قرار گرفته است.

رولز رویس احمد شاه قاجار

علاقه احمد شاه قاجار به خودرو‌های لوکس انگلیسی باعث شد که در حال حاضر شاهد دو نمونه از مدل‌های بسیار کم‌یاب رولز رویس در موزه خودرو‌های تاریخی باشیم.

اولین خودرویی که وارد ایران شد توسط احمد شاه قاجار خریداری شده بود، این خودرو یک رولز رویس شش سیلندر خطی بود که به مدل سیلور گوست دهه ۲۰ معروف بود. این مدل ساخت سال ۱۹۰۶ میلادی است که سرعت آن به ۸۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسید. از این مدل رولز رویس تعداد ۶ هزار دستگاه در جهان تولید شد که یکی از آن‌ها در موزه خودرو‌های تاریخی، برای بازدید عموم قرار گرفته است.

دومین خودروی بسیار کم‌یاب رولز رویس که توسط احمد شاه خریداری شد، مدل فانتوم ۴ است. در شرح کم‌یاب بودن این مدل خودروی لوکس همین بس که بدانید در جهان فقط ۱۸ دستگاه از آن ساخته شده و فقط یکی از این ۱۸ دستگاه دارای بدنه ضدگلوله است؛ شما هم می‌توانید در موزه خودرو‌های تاریخی شاهد همان یک مدل ضدگلوله باشید! فانتوم ۴ یک خودروی هشت سیلندر با بدنه و شیشه‌های ضخیم است که سرعت آن به ۲۶۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد.

مرسدس بنز K۵۰۰

یکی از سالن‌های موزه خودرو‌های تاریخی به خودرو‌های سوپر اسپرت اختصاص دارد و گل سرسبد این مجموعه، مرسدس بنز K۵۰۰ است. این خودرو که در سال ۱۹۳۴ ساخته شده است با رنگ سبز و کرمی رنگی که دارد همه توجه‌ها را به سمت خود جلب می‌کند. جالب است بدانید بنز K۵۰۰ یکی از اتومبیل‌های کلکسیون ماشین‌های کلاسیک محمدرضا پهلوی بوده است.

بنز K۵۰۰ جزو اولین اتومبیل‌های سوپر اسپرت با سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت بوده که مجموعا تعداد ۳۵۴ عدد از آن در جهان تولید شد و حالا یکی از این ۳۵۴ دستگاه، در موزه خودرو‌های تاریخی ایران در معرض نمایش عموم قرار گرفته است.

لیموزین

موزه خودرو‌های تاریخی ایران شامل دو مدل لیموزین قدیمی است که یکی بنز ۶۰۰ و دیگری یک لیموزین شش سیلندر با چراغ‌هایی روی سپر است. این مدل چراغ برای بهتر شدن دید راننده روی سپر‌ها تعبیه شده است. جالب است بدانید که در ساخت این مدل لیموزین از ۶ کیلو طلا استفاده شده است!

لامبورگینی کانتاش

قدر لامبورگینی کانتاش را فقط ماشین‌باز‌های حرفه‌ای می‌دانند. لامبورگینی کانتاش پهلوی یکی از خودرو‌های سوپر اسپرت ساخت کشور ایتالیا است که تولید آن در دهه هفتاد میلادی آغاز شد. مدلی که از این ماشین در موزه خودرو‌های تاریخی ایران به نمایش گذاشته شده است متعلق به سال ۱۹۷۴ است که دارای ۱۲ سیلندر و سرعتی نزدیک به ۳۱۰ کیلومتر بر ساعت است. لامبورگینی کانتاش را می‌توان یکی از موفق‌ترین مدل‌های تولیدی لامبورگینی در طول تاریخ دانست.

همکاری مشترک پورشه، مرسدس بنز و فولکس واگن

حاصل اولین و تنها همکاری مشترک سه غول خودروسازی آلمان، یعنی پورشه، مرسدس بنز و فولکس واگن در موزه خودرو‌های تاریخی تهران به نمایش گذاشته شده است. این خودروی نارنجی رنگ با شکل و شمایل خاصی که دارد یکی از بازمانده‌های تنها همکاری این سه شرکت است که به خاطر استقبال کم، ادامه‌دار نشد.

این خودروی تک سرنشین در سال ۱۹۷۲ میلادی در تولد ۱۲ سالگی رضا پهلوی به عنوان هدیه به ولیعهد ایران تقدیم شد که دارای دو کلید است. یکی از این کلید‌ها نقره‌ای رنگ است که به خودرو کمک می‌کند تا سرعت ۳۰ کیلومتر در ساعت حرکت کند و کلید دیگر به رنگ طلایی است و امکان رانندگی تا سرعت ۱۷۰ کیلومتر بر ساعت را به سرنشین خودرو می‌دهد.

موزه خودرو‌های تاریخی کجاست؟

آدرس موزه خودرو‌های تاریخی: استان تهران، میدان آزادی، جاده مخصوص کرج، بین کیلومتر ۱۰ و ۱۱، نبش خیابان ۲۵، جنب فروشگاه سپه

ساعت کاری و اطلاعات تماس موزه خودرو‌های تاریخی

بازدید از موزه خودرو‌های تاریخی همه روزه (به جز روز‌های تعطیلات رسمی) از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ امکان‌پذیر است.

شماره تماس: ۴۴۵۳۷۷۶۳-۰۲۱

مسیر دسترسی به موزه خودرو‌های تاریخی

دسترسی به موزه خودرو‌های تاریخی از سمت تهران و کرج امکان‌پذیر است که در این مقاله مسیر‌های دسترسی موزه از سمت تهران شرح داده می‌شود:

دسترسی با تاکسی: در پایانه میدان آزادی سوار تاکسی‌های خطی شهر قدس یا اندیشه شوید و در طول مسیر، در کیلومتر ۱۱ بزرگراه شهید لشگری، ابتدای کوچه ۲۵ پیاده شوید.

دسترسی با مترو: اگر می‌خواهید برای بازدید از موزه از مترو تهران استفاده کنید، باید سوار متروی خط ۵ (صادقیه – گلشهر) شده و در ایستگاه چیتگر پیاده شوید. از ایستگاه چیتگر اتوبوس‌های شهرک دانشگاه شما را به سمت موزه خواهند برد، فقط کافی است در ایستگاه فروشگاه سپه پیاده شوید.

دسترسی با اتوبوس: اگر قصد دارید از اتوبوس استفاده کنید باید از پایانه آزادی سوار اتوبوس‌های شهرک دانشگاه یا شهرک شهرداری شده و در ایستگاه فروشگاه سپه پیاده شوید.

دسترسی با ماشین شخصی: اگر قرار است با ماشین شخصی خودتان از موزه دیدن کنید، باید از کمربندی آزادگان وارد جاده مخصوص کرج شده و در طول مسیر با کمک تابلو‌های راهنما، بین کیلومتر ۱۰ و ۱۱ از لاین کندرو حرکت کنید تا به خیابان ۲۵ برسید. البته راه ساده‌تر این است که از لوکیشن موزه روی گوگل مپ کمک بگیرید و خیلی راحت خود را به موزه برسانید.

2