۵ چای خوش‌طعم و پرخاصیت برای تقویت سیستم ایمنی بدن

علیرغم استفاده گسترده از چای به منظور حفظ عملکرد سیستم ایمنی، شواهد علمی کمی درباره‌ی این موضوع وجود دارد. اگر می‌خواهید در مورد تأثیر چای روی سیستم ایمنی اطلاعات بیشتری کسب کنید،

چای چگونه می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند؟

بیشتر فواید چای در حفظ سلامت عمومی بدن و تقویت سیستم ایمنی به گروهی از آنتی اکسیدان‌ها به نام «پلی فنول» مربوط می‌شود. پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد که رژیم غذایی غنی از پلی فنول می‌تواند از بدن در برابر بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت نوع ۲ محافظت کند. در انواع چای پلی فنول‌هایی وجود دارند که به آن‌ها فلاونول (Flavonol) گفته می‌شود و می‌توانند به کاهش فشار خون و کلسترول کمک کنند.

تا آنجا که به سیستم ایمنی بدن مربوط می شود، آنتی اکسیدان‌ها (مانند فلاونول‌های موجود در چای) در محافظت از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد ناشی از آلودگی، دود سیگار و اشعه ماوراء بنفش خورشید نقش دارند. رادیکال‌های آزاد می‌توانند اثرات مخربی بر بدن داشته باشند و باعث تضعیف سیستم ایمنی شوند.

انواع مختلفی از چای وجود دارد که مصرف آن‌ها به حفظ سلامت سیستم ایمنی شما کمک می‌کند. به گفته‌ی دانشگاه‌ی هاروارد، گزینه‌های محبوب مانند چای سبز، چای سیاه، چای سفید و چای اولانگ (Oolong) همگی از گیاهی به نام کاملیا سیننسیس (Camellia sinensis) به دست می‌آیند.

چیزی که این چند نوع چای را از هم متمایز می‌کند، نحوه‌ی آماده‌سازی آن‌ها است. تفاوت در نحوه‌ی فرآوری، موقعیت جغرافیایی و گونه‌های گیاهی به ایجاد طعم‌های منحصر به فرد و ارزش غذایی مختلف منجر می‌شود. به همین دلیل، احتمالاً بعضی از انواع چای نسبت به سایرین فواید بیشتری برای سیستم ایمنی بدن دارند.

دمنوش‌های گیاهی هم ممکن است در حفظ سلامت سیستم ایمنی مؤثر باشند. دمنوش‌های گیاهی از گیاه‌ی کاملیا ساخته نمی‌شوند، بلکه از گیاهان خشک، ادویه‌ها، ریشه‌ها، دانه‌ها، میوه‌ها یا برگ‌های سایر گیاهان تهیه می‌شوند. بسته به ترکیب و ارزش غذایی یک گیاه‌ی خاص، بعضی از دمنوش‌های گیاهی می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند.

به تحقیقات بیشتری درباره‌ی ارتباط چای و سیستم ایمنی نیاز است

اگرچه نتایج تحقیقات در مورد چای و سلامت سیستم ایمنی امیدوارکننده به نظر می‌رسد، اما تاکنون در مطالعات مختلف یا از انسان استفاده نشده است یا تعداد شرکت‌کننده‌ها نسبتاً کم بوده است. همچنین در بسیاری از تحقیقات از چای به شکل کپسول یا قرص استفاده می‌شود که معمولاً دوز ترکیبات گیاهی آن بیشتر از چای کیسه‌ای است. با توجه به این محدودیت‌ها، آگاهی از تأثیر نوشیدن یک لیوان چای بر سلامت سیستم ایمنی یک فرد معمولی دشوار است و باید مطالعات گسترده‌تری روی انسان‌هایی انجام شود که از چای دم‌کرده استفاده می‌کنند.

به‌طور کلی، متخصصان سلامت بر این باورند که چای دم‌کرده و شیرین نشده یک نوشیدنی سالم است و یک راهکار عالی برای افزودن گیاهان به رژیم غذایی روزانه محسوب می‌شود. اگر حفظ سلامت سیستم ایمنی مهم‌ترین نگرانی شما است، می‌توانید مصرف یکی از چای‌های معرفی شده در این مقاله را شروع کنید.

۱. چای سبز

چای سبز منبع غنی کاتچین (Catechin) است. کاتچین‌ها، پلی‌فنول‌ها یا آنتی اکسیدان‌هایی هستند که فواید مثبتی برای سلامتی دارند. اپی گالوکاتچین گالات (EGCG)، یکی از فراوان‌ترین و شناخته شده‌ترین کاتچین‌ها در چای سبز است که می‌تواند به حفظ سلامت سیستم ایمنی بدن کمک کند. به‌عنوان مثال، یک مطالعه نشان داده است که درمان موش‌ها با EGCG تعداد سلول‌های T تنظیمی را در طحال و غدد لنفاوی افزایش می‌دهد. سلول‌های T تنظیمی پاسخ ایمنی را تعدیل و از حمله‌ی سیستم ایمنی به سلول‌های سالم بدن جلوگیری می‌کنند.

تحقیقات نشان می‌دهد که EGCG می‌تواند در انسان هم بر عملکرد سیستم ایمنی تأثیر بگذارد. در یک مطالعه، محققان سلول‌های T گرفته شده از ۲۰ مرد بالغ سالم را در معرض EGCG که از چای سبز محلول در آب جدا کرده بودند، قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که EGCG از ایجاد پروتئین‌های پیش‌التهابی به نام سیتوکین توسط سلول‌های T جلوگیری می‌کند. این یافته نشان می‌دهد که ترکیبات گیاهی موجود در چای سبز می‌توانند به تنظیم سیستم ایمنی بدن کمک کنند.

اگرچه این نتایج در مورد ارتباط بین چای سبز و سیستم ایمنی بدن سرنخ‌های مهمی ارائه می‌دهند، اما باید تحقیقات بیشتری روی انسان‌ها و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، انجام شود.

۲. چای زردچوبه

به نظر می‌رسد که زردچوبه هم وقتی به شکل چای مصرف می‌‌شود، برای سیستم ایمنی بدن مفید است. تحقیقات نشان می‌دهد که زردچوبه حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان است و التهاب را کاهش می‌دهد. به همین دلیل، می‌تواند از عملکرد سیستم ایمنی بدن حمایت کند.

کورکومین (Curcumin) ترکیب فعال زردچوبه است که طبق تحقیقات به‌طور مؤثر انواع مختلف رادیکال‌های آزاد را از بین می‌برد، آنزیم‌های خنثی‌کننده‌ی رادیکال‌های آزاد را کنترل می‌کند و به جلوگیری از ایجاد رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند. با توجه به نقشی که رادیکال‌های آزاد  در بروز بسیاری از بیماری‌ها ایفا می‌کنند، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در زردچوبه می‌توانند این ادویه را به یک مکمل مفید برای حفظ سلامت سیستم ایمنی تبدیل کنند.

به گفته‌ی محققان، کورکومین ممکن است نقش مهمی در پاسخ ایمنی داشته باشد. به‌عنوان مثال، یک مطالعه با استفاده از سلول‌های طحال موش‌ نشان داد که کورکومین سلول‌های T و سلول‌های B را تنظیم می‌کند. این دو نوع لنفوسیت می‌توانند مواد خارجی را در بدن تشخیص داده و به آن‌ها پاسخ ‌دهند.

در این مطالعه، کورکومین با تنظیم پاسخ ایمنی از حمله‌ی سلول‌های ایمنی به بافت‌های سالم جلوگیری کرد و محققان به این نتیجه رسیدند که استفاده از این ماده می‌تواند یک راهکار امیدوارکننده برای کنترل سیستم ایمنی باشد. با این حال، تحقیقاتی وجود ندارد که روی انسان و به‌طور خاص در مورد فواید چای زردچوبه انجام شده باشد. به همین دلیل، در حال حاضر دانشمندان نمی‌دانند که آیا نوشیدن چای زردچوبه توسط انسان می‌تواند فواید مشاهده شده در این مطالعه را به همراه داشته باشد یا خیر.

۳. چای سیاه

این چای پرمصرف رنگ تیره‌ی خود را از گروهی از پلی فنول‌ها به نام تئافلاوین (Theaflavin) می‌گیرد که تحقیقات نشان می‌دهد همانند ECGC دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است. آنتی اکسیدان‌های موجود در چای سیاه ممکن است اثرات منحصر به فردی بر سیستم ایمنی بدن داشته باشند.

به‌عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که مصرف سه لیوان چای سیاه در روز، به مدت ۶ ماه، فعالیت ایمنی را در افراد سالم (فاقد بیماری جدی و دارای فشار خون سیستولیک طبیعی) افزایش می‌دهد. در این مطالعه، محققان از سه نشانگر نئوپترین (Neopterin)، کینورنین (Kynurenine) و تریپتوفان (Tryptophan) برای بررسی فعال شدن سیستم ایمنی استفاده کردند. اگرچه چای سیاه تأثیر قابل توجهی روی میزان نئوپترین یا تریپتوفان نداشت، اما توانست کینورنین را افزایش دهد. این یافته نشان داد که پلی فنول‌های موجود در چای سیاه به فعال شدن پاسخ ایمنی در افراد سالم کمک می‌کنند.

انجام این مطالعه روی انسان یک امتیاز مثبت محسوب می‌شود. اما تعداد شرکت‌کننده‌های آن کم است (۴۵ نفر چای نوشیدند و ۴۹ نفر در گروه‌ی کنترل قرار داشتند). بنابراین، برای درک بهتر تأثیر نوشیدن چای بر سیستم ایمنی و انواع بیماری‌ها به مطالعات بزرگ‌تری روی بیماران مختلف نیاز است.

۴. چای سفید

چای سفید همانند چای سبز حاوی مقدار زیادی کاتچین است. تحقیقات نشان می‌دهد که این چای مشابه‌ی چای سبز دارای مزایای آنتی اکسیدانی است، اما پتانسیل آنتی اکسیدانی چای سبز بیشتر است.

تحقیقات انسانی قوی در مورد ارتباط چای سفید و سیستم ایمنی وجود ندارد، اما همین شواهد اندک هم نشان می‌دهد که انجام تحقیقات بیشتر روی خواص این چای می‌تواند ارزشمند باشد. به‌عنوان مثال، در مطالعه‌ای که در لوله‌ی آزمایش انجام شد، عصاره‌ی چای سفید توانست به محافظت از سلول‌های عصبی موش در برابر آسیب ناشی از رادیکال آزادی به نام پراکسید هیدروژن کمک ‌کند. در یک مطالعه‌ی دیگر هم عصاره‌ی چای سفید التهاب ناشی از رادیکال‌های آزاد را در سلول‌های پوست انسان کاهش داد.

علاوه بر این، ممکن است چای سفید دارای خواص ضدمیکروبی باشد. محققان اثرات ضدمیکروبی برگ چای سفید را با قرار دادن آن در برابر باکتری‌های استرپتوکوکوس موتانس (Streptococcus mutans) و استرپتوکوکوس سوبرینوس (Streptococcus sobrinus)، دو میکروارگانیسمی که باعث پوسیدگی دندان ‌می‌شوند، بررسی کرده و متوجه شدند که عصاره‌ی چای سفید در برابر استرپتوکوک موتانس اثرات ضد‌باکتریایی قابل توجهی دارد و می‌تواند از پوسیدگی دندان جلوگیری کند.

اگرچه مطالعات انجام شده در لوله‌ی آزمایش به کسب نتایج جالبی منجر می‌شوند، اما نمی‌توانند تصویر کاملی از فواید ماده‌ی مورد آزمایش ارائه دهند. یک گیاه یا مکملی که از سیستم گوارشی ما عبور می‌کند باید وارد جریان خون شود، در کبد پردازش شود و در صورت رقیق شدن در بدن همچنان مؤثر باشد. به همین دلیل لازم است مطالعات بیشتری روی انسان و چای دم‌کرده انجام شود.

۵. چای زنجبیل

زنجبیل به‌عنوان یکی از بستگان نزدیک زردچوبه، می‌تواند فواید زیادی در تقویت سیستم ایمنی بدن داشته باشد. جینجرول (Gingerol)، ترکیب فعالی است که طعم تند، فلفلی و خواص دارویی زنجبیل از آن ناشی می‌شود. طبق تحقیقات، جینجرول نه تنها اثرات آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی دارد، بلکه می‌تواند به بهبود عفونت‌ها هم کمک کند.

شواهد علمی نشان می‌دهد که زنجبیل علاوه بر جینجرول حاوی ترکیبات ضد‌ویروسی دیگری است که در مبارزه با سرماخوردگی مؤثر هستند و به کاهش درد، تب و سرفه‌ی مرتبط با آن کمک می‌کنند. با این حال، مطالعات کمی در مورد تأثیر زنجبیل و به‌ویژه چای زنجبیل بر سیستم ایمنی بدن انجام شده و برای اینکه بتوان درباره‌ی نقش چای زنجبیل در حفظ سلامت سیستم ایمنی به نتیجه‌ی قطعی رسید، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

کلام پایانی

بدن شما دائماً در حال مبارزه با رادیکال‌های آزاد است که محصولات جانبی متابولیسم محسوب می‌شوند. در شرایط عادی، بدن می‌تواند رادیکال‌های آزاد را کنترل کند، اما افزایش سن، عادات غذایی، سیگار کشیدن و بعضی عوامل محیطی ممکن است بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارند. با گذشت زمان، رادیکال‌های آزاد باعث استرس اکسیداتیو شده و از این طریق به سلول‌های بدن آسیب می‌رسانند و کارآیی آن‌ها را کاهش می‌دهند. در‌نتیجه، می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن و پیری زودرس را افزایش دهند.

خوشبختانه، آنتی اکسیدان‌های موجود در چای، به‌ویژه پلی فنول‌ها، ترکیبات گیاهی قوی‌ای هستند که می‌توانند به جلوگیری یا به تأخیر انداختن آسیب اکسیداتیو ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک کنند. افزایش دریافت آنتی اکسیدان‌ها از طریق مصرف چای باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شود و احتمال بروز بیماری‌های مختلف مثل بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت نوع ۲ و سرطان را کاهش می‌دهد