چطور خودمان را در شبکه‌های اجتماعی با دیگران مقایسه نکنیم؟

این موضوع عجیب نیست و تقریباً اکثر افراد با تماشای زندگی زیبا و موفق این افراد هیجان‌زده می‌شوند. اگر مراقب نباشیم، ممکن است ساعت‌ها را وقتمان در طول روز و هفته را صرف تماشای گوشه‌وکنار زندگی آن‌ها کنیم. هرچه وقت بیشتری در این رسانه‌های بگذرانیم، اطلاعات بیشتری و جدیدتری از سبک زندگی این افراد به دست می‌آوریم و این باعث می‌شود که احساس خوبی نسبت به خودمان نداشته باشیم. تمام این موضوعات از مقایسه کردن زندگی آن افراد با زندگی خودمان نشئت می‌گیرد.

مقایسه کردن، احساس شادی و سلامت فکری را از زندگی می‌گیرد. اگر از مقایسه کردن خود با دیگران دست برندارید، تمام عمر از پول و یا انرژی خودتان هزینه می‌کنید تا اینکه فقط پابه‌پای آن‌ها حرکت کنید. در واقع، هیچ استقلال فکری و تصمیم‌گیری نخواهید داشت و تنها هدف شما این خواهد بود که با همان استانداردها و روش‌ها زندگی کنید. مقایسه کردن را می‌توان نوعی بازی دانست که هرگز در آن برنده نخواهیم بود؛ بنابراین حتماً باید سعی کنید دست از مقایسه خود با دیگران در رسانه‌های اجتماعی بردارید.

ریشه‌ی مقایسه کردن خود با دیگران کجاست؟

در واقع دلیل بیولوژیکی و زیستی خاصی وجود دارد که ما خودمان را با دیگران مقایسه می‌کنیم. مغز ما از مکانیزم مقایسه برای اندازه‌گیری وضعیت ما نسبت به دیگران استفاده می‌کند.

یک پرفسور رفتار سازمانی، مقایسه را این چنین توصیف می‌کند «یکی از ابتدایی‌ترین روش‌هایی است که با استفاده از آن ما می‌فهمیم چه کسی هستیم، در چه کاری خوب هستیم و در چه چیزی ضعف داریم.»

بیشتر اوقات، این محاسبات در کسری از ثانیه در پس‌زمینه ذهن ما انجام می‌شود و ما حتی خودمان نسبت به انجام آن آگاهی نداریم. اما زمانی که تنها نقاط و لحاظ برجسته‌ای از زندگی افراد را تماشا می‌کنیم، این مقایسه کردن به سرعت می‌تواند تبدیل به عملی سمی و ویران‌کننده شود. انسان موجودی اجتماعی است و از ارتباط با دیگران و تعلق داشتن به جمع‌ها لذت می‌برد، ولی اما ما دائماً خود را با دیگران مقایسه کنیم، شادی، سلامت ذهنی و اعتماد به نفس خود را در معرض ریسک و خطر قرار می‌دهیم.

مقایسه کردن خود با دیگران چه اثراتی در زندگی واقعی و شخصی دارد؟

افتادن در تله مقایسه کردن خود با دیگران می‌تواند چندین اثرات جانبی مخرب به همراه داشته باشد. اگر اهل مقایسه کردن باشید، احتمالاً برخی از این مشکلات را خودتان نیز تجربه کرده باشید. با این حال، برخی از متداول‌ترین آن‌ها را بازگو می‌کنیم.

• افکار منفی و مضطرب که به سختی از ذهن فرد خارج می‌شوند
• نرخ و احتمال بالاتری از اضطراب و افسردگی
• تلاش بیش از حد و در بسیاری از مواقع بیهوده برای رسیدن به سوژه‌های مقایسه شده

مطالعات بسیار زیادی ثابت کرده‌اند که افراد بعد از سپری کردن زمان خود در رسانه‌های اجتماعی احساس بدتری نسبت به خودشان پیدا می‌کنند. تمام این احساسات منفی خود را در سلامت ذهنی و حساب بانکی شما نمایش می‌دهند. مطالعه‌‌ای که اخیراً منتشر شده بود نشان می‌دهد مقایسه کردن خود با دیگران و تلاش برای ایجاد سبک زندگی مشابه با افراد باعث ایجاد بحران‌های مالی می‌شود. آن‌ها متوجه شدند که اگر محله‌ای فردی یک بلیت بخت‌آزمایی برنده شود، احتمال اینکه همسایه‌ها هم اقدام به خرید‌های بزرگ و چشمگیر کنند بالاتر می‌رود. نکته عجیب اینجاست که حتی این احتمال وجود دارد که همسایه‌ها با انجام این خریدها ورشکست شوند!

این ورشکستگی‌ها و بحران‌های مالی شخصی ۱۰۰٪ قابل پیشگیری بودند. این بحران‌ها را نباید تنها مشکلات مالی دانست، چراکه وارد سایر عرصه‌های زندگی نیز شده و روی آن‌ها نیز اثر می‌گذارد. افرادی که به‌روز شدن، پیشرفت و تغییر سبک زندگی همسایه‌های خود را دیدند، ناگهان متوجه شدند که خودشان هم به چنین تغییری احتیاج دارند و با اینکه استطاعت مالی کافی برای انجام آن‌ها را نداشتند، برای انجام آن اقدام کردند.

مادامی که پشتوانه مالی و سرمایه کافی داشته باشید، هیچ ایرادی ندارد که از تماشای سبک زندگی لوکس و مدرن لذت ببرید. ولی اگر به‌سختی و با بدهی‌های فراوان سعی دارید خرید‌های خاصی انجام دهید تا فرد یا افراد خاصی را شخصاً و یا در محیط رسانه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام تحت‌تأثیر قرار دهید، شما صاحب این وسایل نیستید، بلکه آن‌ها صاحب شما هستند و روی شما کنترل دارند. این بدهی‌ها بیشتر و بیشتر شده و تمام درآمد شما را از بین می‌برند و ناگهان متوجه می‌شوید که تمام زندگی خود را صرف رسیدن به چیزهایی کرده‌اید که فکر می‌کردید شما را خوشحال می‌کنند.

با تمام این توضیحات، اگر فکر می‌کنید که شما هم احتیاج دارید که از مقایسه خود با دیگران دست بکشید و چشمتان را روی زندگی آن‌ها ببندید، در این بخش سعی داریم چند توصیه و راهکار عملی معرفی کنیم که به‌کارگیری آن‌ها می‌تواند برای رسیدن به این هدف، کمک زیادی به شما کند.

۱- شکرگزاری را تمرین کنید

این عادت می‌تواند همه چیز را تغییر دهد. به‌عنوان یک راهکار بسیار ساده، از بخش یادداشت‌های گوشی خود برای این کار استفاده کنید. هر چیزی که در خود می‌بینید و از وجود آن لذت می‌برید و یا به آن افتخار می‌کنید، آن را یادداشت کرده و شکرگزار باشید. گاهی اوقات این موارد ممکن است بسیار کوچک باشند، گاهی اوقات هم موارد بزرگی هستند. هر زمان که احساس ضعف می‌کنید، این یادداشت‌ها را مرور کنید.

۲- قدردان و راضی باشید

شکرگزاری باعث قدردانی و رضایت می‌شود و بنابراین در هر شرایطی و محیطی هم که قرار داشته باشید، راضی و شاد خواهید بود. در واقع، با خودتان خوشحال هستید و از موقعیت خود در زندگی رضایت داشته و نگران کارهایی نیستید که سایر افراد انجام می‌دهند.

البته این به این منی نیست که هیچ اهداف و بلندپروازی برای آینده نداشته باشید. درهرحال، شما باید طوری زندگی کنید که فردا، انسان بهتر و موفق‌تری از امروز باشید؛ بنابراین، شکرگزاری و رضایت‌مندی را به این معنا تلقی نکنید که در گوشه‌ای نشسته و کاری انجام ندهید و همچنان بابت همه چیز راضی باشید. انجام کارهای جدید و شروع چالش‌های جدید بخشی از زندگی انسان است. منظور از قدردانی و رضایت این است که یک روال منظم برای زندگی خود ایجاد کنید و بابت موقعیت امروز خود راضی باشید و تمام تمرکز و رضایت خود را معطوف به به‌دست‌آوردن چیزی در آینده نکنید.

۳- زندگی خودتان را با برجسته‌ترین نقاط زندگی سایر افراد مقایسه نکنید

این مورد شاید مهم‌ترین و عجیب‌ترین بخش از لیست امروز ما باشد. رسانه‌های اجتماعی همیشه واقعیت را نشان نمی‌دهند! البته احتمالاً خودتان هم این موضوع را می‌دانید، ولی آیا به‌خوبی در مورد آن فکر کرده‌اید؟

تصویری که افراد از خودشان در رسانه‌های اجتماعی نشان می‌دهند بیشتر اوقات واقعی نیست و تنها گزیده‌ای از بهترین دقایق زندگی آن‌ها است. تصوری که از ما زندگی آن‌ها داریم شاید اصلاً وجود نداشته باشد و شاید حتی خود آن افراد هم حسرت این زندگی را داشته باشند. آنچه در رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌شود را به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان گزیده‌ای واقعی از زندگی مردم دانست.

ما انرژی و هزینه زیادی را صرف رسیده و تقلید از سبک زندگی‌ای می‌کنیم که به نظرمان افراد دارند و احتمالاً هیچ‌وقت هم نمی‌توانیم به آن برسیم. همان‌طور که گفته شد، این مقایسه خود با دیگران در رسانه‌های اجتماعی نه‌تنها سلامت روحی و روان، بلکه ثبات مالی زندگی ما را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

زمانی که بتوانید تمرکزتان را از این موضوعات برداشته و روی زندگی شخصی خودتان متمرکز شوید، کنترل بیشتری روی درآمد و تصمیم‌گیری پیدا می‌کنید و در نتیجه زندگی بهتر و شادتری هم خواهید داشت. چراکه کارهایی را انجام می‌دهید که واقعاً خودتان می‌خواهید.

۴- روی نقاط قوت خود تمرکز کنید

شما می‌توانید خاکی و فروتن باشید، ولی همچنان نقاط قوت خود، استعدادها و دستاوردهای خود را بشناسید. برای فروتن بودن لازم نیست که خودتان را دست پایین بگیرید و یا اینکه خودتان را کمتر از آنچه هستید بروز دهید. در واقع، این رویکرد بسیار اشتباه و مضر است و یکی از بزرگ‌ترین خطرهای زندگی و بحث مقایسه کردن است. هرچه بیشتر خودمان را با دیگران مقایسه کنیم، احساس بدتری در مورد خودمان خواهیم داشت. همیشه سعی کنید از این تله خطرناک دور بمانید.

این کار را با نوشتن ۳ چیزی شروع کنید که در مورد خودتان دوست دارید. این موارد می‌تواند نقاط قوت شما باشد. توصیه می‌کنیم این موارد را به شکل توصیفی و طولانی‌تری بنویسید و تنها خود را به چند کلمه محدود نکنید. همچنین، سعی کنید خیلی شخصی باشند. یک مورد را به‌عنوان مثال برای شما می‌نویسیم:

من عاشق مردم هستم. شاید در دوران مدرسه محبوب‌ترین فرد کلاس نبوده باشیم و بیشترین تعداد رفقا را نداشتم، ولی واقعاً از بودن در کنار سایر افراد و مردم لذت می‌برم. دانستن این نقطه قوت باعث می‌شود تا افرادی که با من وقت می‌گذرانند هم متوجه شوند آن‌ها را دوست دارم و به آ‌ن‌ها اهمیت می‌دهم.

۵- از شادی و موفقیت دیگران شاد شوید

مقایسه کردن خود با دیگران به صورت دائمی باعث می‌شود نتوانیم برای موفقیت و سخت‌کوشی آن‌ها احساس شادی داشته باشیم. در کل، این کار باعث می‌شود دستاوردهای دیگران چندان برای ما لذت‌بخش نباشد و موفقیت‌هایشان را نتوانیم در کنار آن‌ها جشن بگیریم.

بنابراین، این چالش را در نظر بگیرید: زمانی که یک دوست در مورد شغل جدیدش به شما چیزی می‌گوید، برای او خوشحال باشید. اگر کسی خانه جدیدی خرید، شما هم همراه با آ‌نها هیجان‌زده و احساسی شوید. زمانی که کسی خبر خوبی را با شما در میان می‌گذارد، به‌جای اینکه به خودتان فکر کنید، روی خود فرد متمرکز بمانید. در مجموع، راه‌های کوچک و بزرگ مختلفی برای شاد بودن و جشن گرفتن در کنار سایر افراد پیدا کنید.

همیشه یادتان باشد، موفقیت دیگران به معنای شکست شما نیست. موفقیت آن‌ها هیچ ارتباطی با شما ندارد؛ بنابراین، خودتان را در شادی آن‌ها شریک کنید، چراکه زحمت زیادی برای رسیدن به این موفقیت کشیده‌اند.

۶- خودتان را با خودتان مقایسه کنید

به‌جای اینکه خودتان را با سایر افراد مقایسه کنید، تلاش کنید که خودتان را با خودتان مقایسه کنید. به عبارت دیگر، روی اهداف خود متمرکز باشید. به‌عنوان مثال، نسبت به سال گذشته چه پیشرفتی کرده‌اید؟ خودتان را نسبت به جایگاه و موقعیتتان در ۵ سال پیش مقایسه کنید.

به احتمال زیاد تغییرات زیادی در این مدت‌زمان کرده باشید. شاید در طول سال گذشته شغل جدیدی به دست آورده باشید، مهارت جدیدی یاد گرفتید و یا اینکه محصول جدیدی را تولید کردید. تمام این موارد می‌تواند منبعی برای دلگرمی و شادی شما باشد. اگر هم گمان می‌کنید دست آورد‌های شما کافی نیست و موقعیت شما نسبت به گذشته تغییر کافی نداشته است، وقت آن است که در رفتار و سبک زندگی خود تغییر ایجاد کنید تا بتوانید به اهدافتان برسید.

۷- زمان استفاده خود از رسانه‌های اجتماعی را محدود کنید

همان‌طور که گفته شد، مقایسه خود با دیگران در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند اثرات مخرب بسیار زیادی در سلامت روح و روان شما داشته باشد. محدودکردن حضور خود در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند یکی از روش‌های پیشگیری و اجتناب از بروز این مقایسه‌کردن‌ها باشد. از روش‌های زیر می‌توانید برای اعمال محدودیت‌های بیشتر در حضورتان در رسانه‌های اجتماعی استفاده کنید:

• افراد و کاربرانی که باعث می‌شوند احساس بدی در مورد خودتان پیدا کنید را دیگر دنبال نکنید.
• مدت زمان استفاده از رسانه‌های اجتماعی را محدود کنید. برای مثال، ۱۵ دقیقه زمان بگیرید، وقتی که این ۱۵ دقیقه به اتمام رسید، تلفن همراه را کنار بگذارید.
• هنگامی که با دوستان و خانواده خودتان وقت می‌گذرانید، تلفن همراه خود را خاموش کنید. حضور و تمرکز کامل در زمان حال باعث می‌شود همه افراد خوشحال‌تر باشند.
• خودتان را ملزم به پاسخ‌دادن به تمام کامنت‌ها و پیام‌ها ندانید. قرار نیست تمام افراد زمان کافی برای انجام این کارها را داشته باشند.
• زمانی که خودتان را خیلی به رسانه‌های اجتماعی وابسته می‌بینید، از خودتان بپرسید که چرا؟ حوصله‌تان سر رفته است یا اینکه به دنبال تأیید شدن هستید؟ چه کار بهتری را در عوض می‌توانید انجام دهید؟

۸- از رسانه‌های اجتماعی دوری کنید

مشاوران و روان‌شناسان باتجربه می‌گویند محال است که همیشه به زندگی سایر افراد توجه داشته باشید و در عین حال بتوانید از زندگی خودتان راضی باشید.

اگر نمی‌توانید از داشته‌ها و زندگی خودتان راضی بوده و قدردان باشید و نمایش زندگی سایر افراد در رسانه‌های اجتماعی همیشه تمرکز شما را برهم می‌زند، شاید بهتر باشد برای مدتی کاملاً از این محیط دور بمانید.

بنابراین، به عنوان آخرین راهکار، این چالش را در نظر بگیرید: حضور خودتان در تمام رسانه‌های اجتماعی را برای مدتی متوقف کنید. حتی ایمیل‌های دریافتی از این شبکه‌ها را نیز لغو کنید تا متوجه اتفاقاتی که در این زمان می‌افتد نباشید.

زمان و انرژی خود را صرف داشته‌های واقعی خودتان کنید. به دوستان، خانواده، خانه، کار و تمام چیزهای دیگری توجه کنید که برای شما اهمیت دارند. دنبال چیزهایی در زندگی خودتان باشید که دیگران ممکن است به آن‌ها حسادت کنند. یادتان باشد، افراد در رسانه‌های اجتماعی به یکدیگر نگاه می‌کنند. این یعنی خیلی از افراد هم احتمالاً خودشان را با چیزهایی که شما دارید مقایسه می‌کنند. سعی کنید این موارد را پیدا کرده، از وجود آن‌ها شکرگزار و قدردان باشید و سعی کنید لذت بیشتری از داشتن آن‌ها ببرید.

آیا شما هم به مشکل مقایسه خود با دیگران دچار هستید؟

بعد از مطالعه این مقاله شاید از خودتان پرسیده باشید که آیا این مشکل متوجه من هم می‌شود یا خیر. برای اینکه متوجه شوید آیا شما هم با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید یا خیر، به این سؤالات پاسخ دهید:

• آیا تا به حال چیزی را به‌صورت فوری و هیجانی از اینستاگرام خریداری کردید؟
• آیا تا به حال بعد از گردش در رسانه‌های اجتماعی دچار FOMO‌ (Fear of Missing Out – ترس از دست دادن) یا اضطراب شدید؟
• وقتی اتفاق خوبی برای فرد دیگری می‌افتد، آیا واکنش طبیعی شما ناراحت شدن است؟
• آیا تا به حال چیزی را به‌خاطر اینکه بازخورد مناسبی نگرفته بود، از رسانه‌های اجتماعی پاک کردید؟
• آیا چند مرتبه در طول روز لیست افرادی که استوری در اینستاگرام تماشا کرده‌اند را بررسی می‌کنید؟ یا لیست افرادی که لایک کرده‌اند را می‌بینید؟

اگر به چند مورد از سؤالات زیر پاسخ «بله» داده باشید، شما هم احتمالاً تا حدی خودتان را با سایر افراد در رسانه‌های اجتماعی مقایسه می‌کنید و بیشتر از چیزی که لازم و کافی است به افراد در این محیط اهمیت می‌دهید.