موانع کنترل وزن در مادران باردار کم برخوردار جامعه چیست؟

اضافه شدن وزن در طی دوران بارداری امری اجتناب‌ناپذیر و البته ضروری است، اما این پدیده وقتی فاقد مدیریت صحیح باشد، می‌تواند به عنوان یادگار دوران بارداری سلامت مادران را به مخاطره اندازد. هرچند شیوع چاقی و کلیه بیماری‌های مرتبط با سبک زندگی در تمامی کشورها رو به افزایش است اما عوامل سبب‌ساز آن در جوامع مختلف با هم تفاوت دارند و بررسی و شناخت آن در هر جامعه می‌تواند به یافتن چالش‌ها و نهایتا راهکارهای ارائه خدمات بهتر در راستای پیشگیری و مقابله با آنها منجر شده و به ویژه در خصوص زنان باردار به سلامت بیشتر و کیفیت بهتر زندگی ایشان منجر شود.

مراجع مختلف گزارش کرده‌اند زنان خاورمیانه به داشتن یک سبک زندگی چاقی تشویق می‌شوند. علاوه بر آن، محدودیت‌های مالی می‌تواند به این مساله دامن بزند زیرا هزینه‌های بالای مراقبت‌های دوران بارداری و عدم آگاهی کافی یا دسترسی به خدمات بهداشتی رایگان، مدیریت وزن مناسب را برای زنان باردار از طبقه فرودست اقتصادی و اجتماعی پایین را دور از دسترس  می‌کند. در عین حال کاهش نرخ فرزندآوری در بین اغلب زوج‌های طبقه متوسط جامعه نشان‌دهنده اهمیت ارائه مراقبت‌های کافی برای مادران باردار در گروه‌های اجتماعی-اقتصادی پایین است، زیرا به نظر می‌رسد اکثریت جمعیت نسل‌های بعدی را  فرزندان این گروه تشکیل می‌دهند.

دکتر پریسا امیری رئیس مرکز تحقیقات تعیین کننده‌های اجتماعی سلامت، با ذکر مطالب فوق افزود: نرخ چاقی مادران در ایران نشان‌دهنده کاستی‌هایی در خدمات بهداشتی بارداری فعلی است، به‌ویژه برای مادران طبقه‌ی کم برخوردار اقتصادی-اجتماعی که به مراقبت‌های خصوصی دسترسی ندارند. با این حال، تحقیقات در مورد چاقی حاملگی در ایران بر مشکلات مدیریت وزن این گروه از مادران متمرکز نبوده است و شناسایی نیازهای این مادران، شناخت وضعیت دقیق آنها و شنیدن مستقیم مشکلات آنها می‌تواند به رفع عیوب زایمان کمک کند.

وی با ذکر این مقدمه به تشریح مطالعه کیفی انجام شده در این مرکز تحقیقات با استفاده از رویکرد تئوری زمینه‌ای و با تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از مصاحبه‌های مراجعین مراکز بهداشتی درمانی عمومی شهر تهران برای مراقبت‌های دوران بارداری انجام شده است پرداخت.

امیری در توضیح معیارهای انتخاب شرکت کنندگان به افزایش وزن بیش از حد در شش ماهه اول بارداری، وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین و تمایل به اشتراک گذاشتن تجربیات خود را عنوان و اضافه کرد: چهار تم اصلی از داده‌های حاصل از مطالعه پدید آمد که هر کدام دارای زیرمجموعه‌هایی هستند. وی این ۴ سرفصل را شامل عوامل شخصی(عواطف و احساسات ناخوشایند، سلیقه‌ی غذایی/سرگرمی‌های شخصی، حجم کار و مسئولیت‌ها و سابقه بیماری)، وضعیت بارداری(بارداری ناخواسته و پرخطر). روابط بین فردی و حمایت(عدم حمایت همسر و الگوبرداری ناسالم از خویشاوندان) و عوامل/تاثیرات فرهنگی-اجتماعی(هنجارها و ارزش‌های اجتماعی، عدم دسترسی به خدمات بهداشتی و کانال های اطلاعاتی نامعتبر) ذکر کرد.

این متخصص در پایان در خصوص کاربرد نتایج طرح خاطرنشان کرد: این نتایج می‌توانند به توسعه استراتژی‌های بهداشتی مناسب برای زنان دارای چاقی که در طبقات پایین‌تر اقتصادی-اجتماعی هستند کمک کند. همچنین، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی برای این گروه از زنان می‌توانند با تحلیل این یافته‌ها به عنوان راهنمای بررسی شرایط و پیشینه آنها استفاده نمایند.