فاکتور‌های ایمنی در مدارس چیست؟
کارشناس ایمنی و معاون پیشگیری اسبق سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران فاکتور‌های ایمنی در مدارس را تشریح کرد.
اوود براتی درباره فاکتور‌های ایمنی در مدارس و اهمیت توجه به ایمنی در مراکز آموزشی اظهار کرد: فاکتور‌های ایمنی در مدارس مشابه فاکتور‌های ایمنی در کلیه ساختمان هاست، اما با تغییرات اساسی و محور‌هایی که از اهمیت بیشتری برخوردارند.
وی ادامه داد: در حقیقت فاکتور‌های ایمنی به شکل عمومی برای همه ساختمان‌ها یکی است، اما ساختمان‌ها بر اساس نوع کاربری که می‌تواند آموزشی، درمانی، صنعتی، تجاری و.. باشد، مولفه‌های اختصاصی دیگری برای خود دارد.
این کارشناس ایمنی در خصوص فاکتور‌های ایمنی ساختمان‌های تجمعی که بسیار مهم هستند و باید در مدارس رعایت شوند، گفت: بحث ساختار و سازه ساختمان در این دسته از ساختمان‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. سازه این ساختمان‌ها باید مقاوم و از استحکام مناسبی برخوردار باشد. این ساختمان‌ها باید در مقابل حریق و زلزله مقاوم باشند. همچنین از آنجایی که مدارس بر اساس ضوابط و مقررات، ساختمان تجمعی محسوب می‌شوند بار استاتیکی و دینامیکی خاصی به آن وارد می‌شود که این مسئله باید حتما در ساختار یک مجموعه آموزشی در نظر گرفته شود.
براتی با اشاره به اهمیت راه‌های خروج در مراکز آموزشی تصریح کرد: شرایط قرارگیری راه‌های خروج در یک مدرسه بسیار مهم است، چرا که در صورت وقوع حادثه دانش آموزان باید بتوانند با سرعت مناسب و ایمن از ساختمان خارج و به یک فضای امن منتقل شوند. حتی پیش‌تر شاهد بودیم که در شرایط عادی مدرسه، در زنگ‌های تفریح گاهی دست و پای دانش آموزان به خاطر ازدحام جمعیت و پرت شدن از پله شکسته است، حالا تصور کنید که اگرحادثه و بحرانی در یک مدرسه رخ بدهد. بر اساس دستورالعمل‌های مقابله با حریق و حوادث، چطور باید خروج دانش آموزان را مدیریت کرد؟.
وی افزود: از آن جایی که تعداد نفرات در مدرسه زیاد است، راه‌های خروج باید از نظر جانمایی و ظرفیت بررسی شود. ظرفیت خروج در واقع همان عرض خروج است که باید عرض راهرو، پلکان و درب‌ها متناسب با دانش آموزان باشد. در حقیقت نباید راه خروج مثل یک قیف باشد که همه از یک طبقه به سمت راه خروج هجوم ببرند و ظرفیت مناسب هم وجود نداشته باشد.
این کارشناس ایمنی با اشاره به اهمیت وجود حوزه بندی و منطقه بندی حریق در مدارس، ادامه داد: حوزه بندی و منطقه بندی حریق به این معنا است که مثلا موتورخانه مدرسه به گونه‌ای ساخته شود که اگر در آن آتش سوزی هم رخ داد، دود و حریق از مسیر‌های افقی و عمومی امکان توسعه نداشته باشند و فضای دیگری را درگیر نکنند.
وی بر لزوم استفاده از سیستم‌های ایمنی و اطفای حریق در مدارس تاکید کرد و در این باره گفت: وجود سیستم اعلام حریق، شیلنگ آب آتش نشانی، کپسول خاموش کننده و سایر تمهیدات ایمنی و تدافعی در مدارس لازم است.
این کارشناس، فاکتور ایمنی در تاسیسات برقی ساختمان‌های آموزشی را نیز یکی دیگر از فاکتور‌های مهم ایمنی در مدارس دانست.
براتی درباره فاکتور‌های ایمنی اختصاصی برای مدارس گفت: جانمایی برای خروج دانش آموزان سطوح پایه ابتدائی باید در تراز خروج از ساختمان و یا در موقعیتی باشد که تا دانش آموزانی که سن کمتری دارند زودتر و راحت‌تر بتوانند از ساختمان خارج شوند. همچنین عرض معابر خروج نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
این کارشناس ایمنی بر لزوم انجام بازدید‌های ایمنی از مدارس تأکید کرد و افزود: تا آن جایی که اطلاع دارم سازمان آتش نشانی تهران بازدید مرتب از مراکز آموزشی را در دستور کار خود دارد و همواره با آموزش و پرورش هم در ارتباط است. مدارس بهترین فرصت برای فرهنگ‌سازی و ترویج ایمنی هستند و اگر دانش آموزان از همان ابتدا با ایمنی، حریق، حادثه، خطرات گاز شهری و... آشنا شوند موجب به وجود آمدن یک تحول در افزایش سطح فرهنگ ایمنی می‌شود.
وی ادامه داد: آتش نشانی تهران از سال‌های دور در تلاش بود که از مدارس برای توسعه و ترویج ایمنی استفاده و بهره برداری کند که مسابقات ایمنی بین دانش آموزان را نیز در دستور کار خود داشت.
این کارشناس ایمنی در خصوص تاثیر فرسودگی و قدمت بنای ساختمان آموزشی بر افزایش ریسک وقوع حادثه نیز گفت: بسیاری از مدارس غیر انتفاعی در ساختمان‌های مسکونی تغییر کاربری داده، مستقر شدند، برخی از این ساختمان‌ها اساسا کاربری آموزشی ندارند. این در حالیست که این ساختمان‌ها غیر اصولی است و باید فکری اساسی برای آن کرد.
وی ادامه داد: آموزش و پرورش باید مدارسی که در ساختمان‌های قدیمی مستقر هستند را ملزم کند که توسط متخصصان مرتبط با سازه و استحکام بنا، اقدامات لازم برای تطبیق با شرایط ساختار بنا با نوع کاربری را انجام دهند. در حقیقت برخی از این مدارس نیاز به مقاوم سازی دارند.
براتی اظهار کرد: تا جایی که اطلاع دارم، برخی از مدارس غیر انتفاعی از نظر استحکام بنا، با توجه به ضوابط، مقررات و استاندارد‌های معتبر مغایرت دارند. در حقیقت طراحی برخی از این ساختمان‌ها برای کاربری دیگری بوده است، اما پس از آن به مدرسه تغییر کاربری دادند.
وی با تاکید بر اینکه حتما نیابد منتطر وقوع یک حادثه باشیم تا پس از آن به فکر یک بخشنامه یا رویکرد جدید بیفتیم، گفت: به عنوان مثال طی حادثه‌ای که در کلینیک سینا اطهر رخ داد تعدادی آدم بی گناه جان خود را از دست دادند. کلینیکی که کاربری آن مسکونی بوده و پس از آن تغییر کاربری به درمانی داده بود. پس از آن ابلاغ شد که کلیه مراکز درمانی باید از آتش نشانی تهران تأییدیه ایمنی بگیرند. نباید منتظر چنین حوادث تلخی باشیم و باید پیش از وقوع حادثه الزامات لازم برای مدارس نیز در نظر گرفته شود.
این کارشناس ایمنی با بیان اینکه مدارس از دو جنبه باید مورد توجه قرار گیرند، اظهار کرد: اولین نکته این است که مدارس باید از نظر ساختمان و سازه، امکانات و تاسیسات ایمن باشند و از نگاه دیگر، دانش آموزان در مدارس باید با پله‌های فرار، امکانات اطفایی و خطرات و سایر نیاز‌های ایمنی، در فرصت‌هایی که در مهم‌ترین کانون تربیتی و پرورشی فراهم است جهت ترویج فرهنگ خود امدادی، با آموزش‌ها و تمرینات لازم آشنا باشند و در این راستا در کلاس‌های درس باید دانش آموزان را به تفکر در خصوص ایمنی سوق داد.
به گفته وی، در این رابطه دنیا به این نتیجه رسیده است که با ترویج فرهنگ خود امدادی بیشتر می‌توان به تحقق اهداف ایمنی نزدیک می‌شود. تجربه ۴۰ ساله حضور بنده در عرصه ایمنی و آتش نشانی نشان داده آن‌هایی در حوادث کمتر خسارت می‌بینند و صدمه جسمی و جانی نمی‌بینند که توانمند هستند و آموزش دیده اند. مدارس یکی از مهم‌ترین کانون‌های تربیتی است. پس باید هم مدارس را ایمن کنیم و هم دانش آموزان را با ایمنی آشنا کنیم.
