جزئیات انتخاب رنگ سال در ایران برای اولین بار

روزنامه «خراسان» در ادامه نوشت: این کارگروه با هدف بازآفرینی ارزش‌های دینی، ملی و قومی، احیا و توسعه زیبایی‌شناسی بومی در کشور، چنین تصمیمی را در دستور کار قرار داده است. انتخاب رنگ سال برای یازدهمین جشنواره مد و لباس فجر اقدام تازه‌ای است از سوی کارگروه سامان‌دهی مد و لباس کشور و نمادی از تغییراتی است که در جشنواره پیش رو ایجاد خواهد شد. اما آیا تا امروز اسم رنگ سبز ایرانی به گوش شما خورده است و می‌دانستید یکی از ۹ رنگی است که دنیا آن را به نام ایران می‌شناسد؟ به‌بهانه انتخاب رنگ سال، با این رنگ و نحوه هماهنگ کردن برای چیدمان خانه و پوشش، بیشتر آشنا خواهید شد. همچنین گفت‌وگویی با دبیر یازدهمین جشنواره مد و لباس فجر درباره ضرورت، مراحل و دلایل انتخاب رنگ سال خواهیم داشت که در ادامه خواهید خواند.

تاریخچه انتخاب رنگ سال در جهان

انتخاب رنگ سال اگرچه اولین بار است که در ایران اتفاق می‌افتد اما در دنیا سابقه چندین ساله دارد. شرکت پنتون یکی از شرکت‌های شناخته‌شده در انتخاب رنگ سال جهانی است که از ۲۲ سال پیش با انتخاب و معرفی رنگ سال تاثیر زیادی در جهت‌دهی دنیای مد و دکوراسیون به سمت رنگ سال دارد. شعار این شرکت می‌گوید: «از آنجا که ۸۰ درصد از تجربه‌های زندگی از طریق چشم فیلتر می‌شود ما می‌فهمیم انتخاب رنگ یک موضوع بسیار مهم است.»

پنتون سیستم بزرگی دارد که تمام کدهای رنگی را در خود جای داده است و تولیدکنندگان و طراحان مختلف در دنیا وقتی می‌خواهند مطمئن شوند رنگ مورد استفاده‌شان همان رنگی است که مشتری می‌خواهد به آن مراجعه می‌کنند.

روش انتخاب رنگ سال در این موسسه هم به این شکل است که نماینده‌ گروه‌های استاندارد رنگ در اتاقی با دیوارها و وسایل سفیدرنگ جمع می‌شوند تا ایده‌ای به آنان تلقین نشود. سپس هر کدام از کارشناسان اشیایی را که رنگ‌های الهام‌بخش دارند، به افراد حاضر نشان می‌دهند و درباره آن با هم گفت‌وگو می‌کنند تا به یک جمع‌بندی نهایی درباره رنگ سال آینده برسند.

سبز ایرانی، یادگاری از کوزه‌گری و کودکی

اولین استفاده از رنگ سبز ایرانی در متون انگلیسی به سال ۱۸۹۱ میلادی برمی‌گردد. سبز ایرانی یا سبز پرشین در طیف رنگ سبز قرار دارد و ترکیبی از رنگ سبز تیره و خاکستری است که آبی‌تر از سبز معمولی و روشن‌تر از سبز شوکران است. به رنگ سبز ایرانی، سبز خزه دریایی هم گفته می‌شود و طیف تیره‌تر این رنگ را به نام سبز کله‌غازی می‌شناسند. رنگ سبز ایرانی یکی از ۹ رنگ معروف ایرانی است که جهان، آن را به نام ایران می‌شناسد.

شاید برایتان این سوال مطرح شود که چرا آنها این کد رنگی را به نام سبز ایرانی می‌شناسد؟ سبز ایرانی همان رنگی است که در کوزه‌گری و فرش‌بافی ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این رنگ نماد بهشت، تقدس، پرهیزکاری و طبیعت و بیانگر جذابیت و ثبات در کنار امید و شادابی است. همان‌طور که شاعران شعر فارسی با استفاده از رنگ سبز در اشعارشان به دنبال ایجاد حس سرسبزی، امیدواری و شادی بوده‌اند. بطور مثال فردوسی در شاهنامه این طور می‌گوید: «سرت سبز باد و دلت شادمان / تنت پاک ودور از بد بدگمان»

فرصت‌ طلایی آشنایی با این رنگ آرامش‌بخش

رنگ سبز ایرانی که در زیرمجموعه رنگ سبز بهاری قرار می‌گیرد مانند بیشتر طیف‌های رنگ سبز مایه آرامش‌بخشی است و می‌تواند احساسات منفی مانند اضطراب، استرس و دلهره را کنترل کند. انتخاب رنگ سبز ایرانی به عنوان رنگ سال ۱۴۰۱ می‌تواند بهانه‌ یا حتی فرصتی طلایی باشد تا بیشتر از این رنگ در فضای منزل و کار استفاده کنید و از آثار مثبت آن بر روحیه و احساسات خود نهایت بهره را ببرید. آدم‌ها دوست دارند در فضای سبز قدم بزنند، ترجیح‌شان این است که قرارهای دوستانه و خانوادگی‌شان را در جایی سبز تنظیم کنند و با استفاده از گلدان در خانه و محل کار به دنبال ایجاد یک محیط کوچک سبز برای خود هستند. البته تمایل انسان‌ها به رنگ سبز بی‌دلیل نیست چون محققان بر این باورند که رنگ سبز، به ویژه در طبیعت یادآور خاطرات کودکی است و به همین دلیل دیدن آن برای هر فرد روح‌نواز و شیرین است. حتی برخی استفاده از رنگ سبز و طبیعت را در بازه‌های زمانی حساس زندگی مانند تغییر ناگهانی وضعیت سلامتی یا شکست شغلی موثر می‌دانند. به کارگیری رنگ سبز در خانه و محل کار می‌تواند ذهن‌ را به طبیعت نزدیک کند و یادآور طبیعتی باشد که در فضاهای شهری کمتر به آن دسترسی وجود دارد. رنگ سبز در اتاق کار می‌تواند به شما انرژی، خوش‌بینی و امیدواری به آینده بدهد و در خانه ذهن‌تان را از شلوغی و دغدغه‌ها دور کند.

اصول داشتن خانه سبز و پوشش سبز در سال سبز

دیوارها و سقف| اگر قصد استفاده از رنگ سبز در دیوارها و سقف را دارید از سبز تیره استفاده نکنید چون ممکن است ظاهر دکوراسیون داخلی تحت تاثیر آن قرار گیرد. در عوض استفاده از زمینه‌های روشن‌تر و ملایم‌تر رنگ سبز به محیط ظاهری آرام، ایمن و خنک می‌بخشد و فضا را بزرگ‌تر از آن‌چه هست نشان می‌دهد.

اشیا، فرش و کابینت| البته از این نکته هم نباید غافل شد که تاثیر روان‌شناختی رنگ سبز بر روحیه انسان، شخصی است. پس بهتر است قبل از این که بخشی از دکور خود را به رنگ سبز دربیاورید چند بار در یک فضای سبز قدم بزنید و بنا به برداشت شخصی‌تان از این رنگ در خانه و محل کار استفاده کنید. استفاده از اشیا، فرش، صندلی و کابینت سبز می‌تواند فضایی پرجنب‌وجوش در آشپزخانه ایجاد کند.

اتاق خواب| رنگ سبز در اتاق خواب می‌تواند کمک بزرگی برای کنترل ضعف اعصاب و فشارهای روحی باشد. بنابراین اگر یک اتاق در خانه دارید و بیشترین زمان خود را در آن‌جا می‌گذرانید سبز می‌تواند یکی از گزینه‌های اصلی روی میز باشد.

اتاق مطالعه| رنگ سبز می‌تواند با کاهش استرس به خلاقیت بیشتر منجر شود و سرعت مطالعه کودکان را بالا ببرد. به همین دلیل استفاده از سبز روشن (سبز ترکیب شده با رنگ سفید) در اتاق کودکان کاربرد زیادی دارد.

پوشش| سبز از دسته رنگ‌های ثانویه و جزو رنگ‌های سرد و خنثی است و یکی از کم‌ریسک‌ترین رنگ‌ها برای ترکیب با رنگ دیگری است. اما برای داشتن بهترین ترکیب رنگ می‌توان از چرخه رنگ‌ها کمک گرفت. اگر قرار است در پوشش‌تان از رنگ سبز استفاده کنید چند راه دارید. می‌توانید به سراغ ترکیبات رنگی بروید که بر اساس هارمونی رنگ‌ها در چرخه رنگ، در کنار سبز قرار می‌گیرد. آبی و بنفش در این دسته قرار دارند و ترکیب آن‌ها با رنگ سبز می‌تواند بسیار دلنشین باشد همان طور که قرار گرفتن جنگل و آسمان یا جنگل و دریا از چشم‌نوازترین صحنه‌های طبیعت است. همچنین می‌توانید از رنگ‌های مکمل استفاده کنید. زرد، سفید، نارنجی و قرمز در دسته مکمل رنگ سبز قرار می‌گیرند و در سال‌های اخیر ترکیب سبز و زرد با استقبال خوبی مواجه شده است. قدم آخر این است که برای استفاده از رنگ سبز از تناژهای مختلف این رنگ مانند سبز سدری، سبز پاستلی، زیتونی و ... استفاده کنید.

فراگیرترین رویداد تخصصی مد و لباس در ایران، جشنواره مدولباس فجر است که از سال ۸۶ در زمینه‌های مختلف مربوط به لباس و پارچه زیر نظر وزارت ارشاد برگزار می‌شود. دبیر یازدهمین دوره این جشنواره، دکتر سپیده یاقوتی، مدرس دانشگاه، طراح و پژوهشگر حوزه پارچه و لباس، دارای مدرک کارشناسی طراحی پارچه و لباس، کارشناسی ارشد و دکترای پژوهش هنر از دانشگاه الزهرا (س) است. او  در گفت‌وگو با ما درباره رنگ سال ۱۴۰۱ توضیح می‌دهد.

او درباره انتخاب رنگ سال توسط کارگروه مد و لباس و ضرورت این کار می‌گوید: «هویت‌بخشی به فعالیت های جشنواره مد و لباس فجر از ضرورت‌های سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرایی است که به‌عنوان یکی از اهداف اصلی کارگروه مدو لباس هم مطرح شده‌است. انتخاب بهترین ترکیب رنگ یا به‌طورکلی رنگ، یکی از اصلی ترین موضوعات طراحی لباس و پارچه است و می تواند بازتابی از فرهنگی باشد که در آن زندگی می کنیم. هرسال در دنیا با شروع سال نو، رنگ سال توسط برندها و شرکت های مختلفی که در این زمینه فعالیت می کنند اعلام می شود واگرچه اساس انتخاب رنگ سال هر برند با دیگری متفاوت است اما اغلب انتخاب این رنگ با الهام از گرایش های فرهنگی و اجتماعی با روندی علمی و برپایه تحقیق و پژوهش تخصصی صورت می گیرد و قواعد و شرایط خاصی دارد. با توجه به ارزش ها و هنجارهای حاکم بر فرهنگ ایرانی- اسلامی احتمال استقبال نکردن از برخی رنگ های اعلام شده براساس ترندهای فرهنگ جهانی وجود دارد. مد لباس جریانی است که در جشنواره شکل می گیرد. معرفی رنگ برای جشنواره می تواند به انسجام بخشی طرح ها کمک و نیاز به مدگرایی به همراه حفظ ارزش های فرهنگی را برآورده کند و درنهایت منجر به جریان سازی مد شود. البته این برنامه یک بار دیگر در جشنواره هفتم اما دیرهنگام و در روزهای برگزاری اعلام شده بود و نیاز بود که به شکل جدی تری موردتوجه قرار گیرد.»

او در پاسخ به این سوال که انتخاب رنگ بر اساس چه روندی بوده است، می‌گوید: «فلسفه انتخاب رنگ سال فرایندی کاملاً علمی و تخصصی برپایه پژوهش است. باید پژوهش را در مسیر کاربردی شدن هدایت کرد. با توجه به این‌که جشنواره مد و لباس فجر رویکردی حمایتی دارد، ضرورت دارد بخشی از فعالیت‌های آن صرف به ثمر رسیدن مراحل تخصصی مدسازی شود. برای تحقق این منظور از ابتدای فعالیت دبیرخانه جشنواره یازدهم، طی فراخوانی از تمام دانشگاه ها و مراکز آموزشی، اتحادیه ها و اصناف و سایر نهادهای مرتبط درخواست کردیم که افراد واجد صلاحیت را با ارسال رزومه علمی و اجرایی معرفی کنند. درنهایت، اتاق فکر فعال و کمیته های راهبردی متشکل از افراد متخصص و دانشگاهی و نمایندگان حوزه صنعت به برنامه ریزی فعالیت های علمی و عملی جشنواره پرداخت و این روند تا انتشار محتوای کامل جشنواره با حساسیت ویژه ادامه خواهد داشت. با توجه به اهمیت و حساسیت ویژه موضوع و ظرفیت های فرهنگی و هنری مسئله، سعی کردیم معیارهای علمی در انتخاب رنگ سال را رعایت کنیم. انتخاب رنگ سال برای یازدهمین جشنواره فجر نمادی از تغییراتی است که درجشنواره پیش رو ایجاد خواهد شد.»

این رنگ هم حال‌خوب‌کن است و هم محبوب

سبز ایرانی به عنوان رنگ سال ۱۴۰۱ انتخاب شد. چرا سبز ایرانی و چگونه روی این رنگ به جمع‌بندی رسیدید؟ خانم دکتر یاقوتی می‌گوید: «رنگ سبز در فرهنگ ایرانی رنگی محبوب به شمار می‌رود و جایگاه ویژه ای داشته و دارد. رنگ سبز نماد طبیعت، بهشت، تقدس و پرهیزکاری و دارای هویت ملی است. همان‌طور که می‌دانید «سبز ایرانی» یا «سبز پرشین» یکی از ۹رنگی است که دنیا آن را به نام ایران می شناسد. این رنگ تلفیقی از رنگ سبز و خاکستری است. رنگ سبز می تواند به عنوان نمادی از شروعی تازه باشد و رنگ طوسی نمادی از مقاومت و ثبات تا یادآور حال خوب و احساس آرامش باشد و طراحان مد و لباس هم متناسب با رنگ اعلام شده بتوانند با یکپارچگی بیشتری طرح های خود را ارائه کنند.»

مد ایرانی باید بروز و هماهنگ با هویت‌ ایرانی باشد

به عنوان سوال آخر از خانم دکتر یاقوتی می‌پرسم که آیا برای فرهنگ سازی در این حوزه و استفاده از رنگ سال، اقداماتی انجام خواهد شد؟ آیا انتخاب رنگ سال، ادامه دار خواهد بود یا خیر؟ او می‌گوید: «انتخاب رنگ ابزاری برای تمرین نگاه های مختلف به یک پدیده به عنوان منبع ایده طراحی است. به علت توجه ویژه عوامل و برگزارکنندگان این دوره از جشنواره به زیرساخت های پژوهشی و علمی، برنامه ریزی برای فرهنگ سازی در این زمینه و ایجاد یک جایگزین مناسب با استانداردهای جهانی از این جشنواره آغاز شده و نیاز است که در جشنواره های آینده هم به صورت ویژه موردتوجه قرار گیرد. سعی کرده ایم برنامه های جشنواره را دور از شتاب زدگی و سلیقه محوری پیش ببریم. هنر طراحی مد باید به روز باشد. اگر بخواهیم از مد ایرانی سخن بگوییم این مد باید بر بنیان های فکری و اعتقادی هویت ایرانی تکیه کند. از آن جایی که تعداد زیادی از طرح های راه یافته به جشنواره شخصی هستند و بیشتر طراحان این آثار توان هدایت اثر خود در مسیر تولید و عرضه به بازار مصرف را ندارند، می توان از طریق دسته بندی بیشتر و استفاده از ظرفیت های موجود به سمت ارتقای سطح کیفی جشنواره، به آن ها درحرکت به سمت فعالیت حرفه ای کمک کرد. شایان ذکراست فراخوان یازدهمین جشنواره مدولباس فجر (۱۴۰۱) در اردیبهشت ماه اعلام و بخش نمایشگاهی در نیمه دوم تیرماه برگزارخواهد شد.»