چگونه جواب سوالات ودکان را بدهیم؟ | خدا کیه؟ چه شکلیه؟
یکی از سوال های مهم کودکان درباره خدا است.اینکه خدا کیه چه شکلیه و کجا زندگی میکنه؟این مقاله را بخوانید تا پاسخگوی خوبی برای آنها باشید.
سوالات کودکان درباره خدا
خدا کیه؟ چه شکلیه؟ خدا کجا زندگی میکنه؟ چرا من صداشو نمی‌شنوم؟ نمی‌شه خدا بیاد خونمون؟ خدا هم مثل من، دست و پا و گوش داره؟ چرا می‌گن خدا هر کاری بخواد، می‌تونه انجام بده؟ این سوالات، چند نمونه‌های کوچک از بی‌نهایت سوال کودکان درباره خداست که والدین روزانه با آنها مواجه می‌شوند. در واقع این ذهن جستجوگر کودک است که سعی دارد تمام پدیده‌های جهان را درک کرده و از آنها گذر کند. اما نحوه‌ی پاسخگویی و مواجهه‌ی والدین با این سوالات از اهمیت بسیاری برخوردار است. زیرا کودک تمام آموزه‌های آینده را با این اطلاعات ابتدایی تطبیق داده و سپس آنها را درک می‌کند. به همین دلیل اطلاعاتی که به کودک انتقال می‌دهید، باید صحیح و واضح باشد. در این مطلب، ابتدا فواید پاسخگویی به سوال کودکان درباره خدا صحبت خواهیم کرد. سپس به پرتکرارترین سوال کودکان درباره خدا پاسخ خواهیم داد. در پایان نیز نکات مهم برای رفتار والدین در مواجهه با این سوالات را ارائه می‌دهیم. شما می‌توانید با این نکات به اکثر سوالات الهی فرزندتان پاسخ داده و ذهن او را برای آموزه‌های دینی آینده آماده کنید. برای پرورش بهتر ذهن کودک خود، با ما همراه باشید.
اهمیت پاسخگویی به سوال کودکان درباره خدا در چیست؟
احتمالا خود شما نیز در لحظات سخت زندگی به یک تکیه‌گاه قوی و مهربان نیاز داشته‌اید. کودکان نیز نیازمند چنین تکیه‌گاه محکمی هستند و آرزوهای خود را با توجه به نیروی پایان‌ناپذیر او شکل می‌دهند. زمانی که کودک با پدیده‌ای به نام خدا آشنا می‌شود، این تکیه‌گاه قوی را در او تشخیص می‌دهند. به همین دلیل علاقه‌مند هستند تا بیشتر با خدای مهربان و توانمند آشنا شوند. به این ترتیب کودک می‌تواند با تکیه بر وجود یک حامی قدرتمند همچون خدا، دست به رویاپردازی زده و آرزوهای خود را پدید آورد.
از دیگر فواید جواب دادن به سوال کودکان درباره خدا می‌توان به آشناکردن کودک با مفاهیم دشوار دیگری همچون تولد، مرگ، آفرینش و... اشاره کرد. بنابراین دفعه بعد که با سوالات متعدد کودک خود درمورد خدا مواجه شدید، برای پاسخ گفتن به آنها طفره نرفته و تمام توان خود را برای برطرف کردن کنجکاوی کودک خود انجام دهید. به این ترتیب می‌توانید ذهن خلاق کودک خود را تقویت کرده و او را برای آموزش مفاهیم دیگر آماده کنید.
خدا کیه؟
اصلی‌ترین و ابتدایی‌ترین سوال کودکان درباره خدا، «خدا کیست؟» خواهد بود. برای پاسخگویی صحیح به این پرسش، باید پیش از هر چیز علت این سوال کودک را مشخص کنید. احتمالا کودک نام خدا را به صورت مکرر در مکالمات بزرگسالان شنیده‌است و به همین دلیل تنها می‌خواهد بداند که این خدا کیست؟ اگر کودک شما نیز از این طریق به سوال «خدا کیست؟» رسیده است، توجه داشته باشید که سوال او جنبه‌ی خداشناسی ندارد. در این شرایط از کودک خود بپرسید: «چی شد یاد خدا افتادی؟» به این ترتیب می‌توانید به منشا مهم‌ترین سوال کودکان درباره خدا دست یابید. سپس می‌توانید با توجه به دلایل کودک، جواب صحیح را پیدا کرده و آن را در اختیار کودک قرار دهید.
توجه داشته باشید که هرچه پاسخی که به این سوال می‌دهید، ساده‌تر باشد، درک کودک از این پدیده بهتر شکل می‌گیرد. برای مثال می‌توانید به او بگویید: «خدا همان کسی است که من، تو و همه‌ی دنیا را ساخته‌است.» یا اینکه «خدا از پدر و مادر هم مهربان‌تر است.» همچنین سعی کنید در جواب‌های خود، بیشتر از مخلوقات قابل دیدن و شنیدن استفاده کنید. این کار تصور کودک از خدا را شفاف‌تر خواهد کرد. همچنین می‌توان از انواع اسباب بازی کودک استفاده کرده و آن را هدیه‌ی خداوند معرفی کنید. برای مثال به او توضیح دهید که خدا به عنوان هدیه به پدر سلامتی داده تا بتواند لوازم التحریر مورد نیاز او را مهیا کند. به این ترتیب خدا برای کودک محسوس‌تر خواهد شد و می‌تواند با مشاهده‌ی روابط علت و معلولی خدا را بهتر درک کند.
خدا کجاست؟ چرا من نمی‌بینمش؟
گام بعدی برای پاسخگویی به سوال کودکان درباره خدا، مواجه شدن با پرسش «خدا کجاست؟» خواهد بود. اکثر والدین در این مرحله، ساده‌ترین پاسخ را انتخاب می‌کنند. آنها به راحتی به کودک می‌گویند: «خدا همه جا هست مثل هوا». در نظر داشته باشید که کودک تصور دقیقی از هوا نیز ندارد. او نمی‌تواند خدا را ببیند و شما او را به سمتی می‌برید که در می‌یابد هوا نیز قابل مشاهده نیست. بنابراین نه تنها پاسخ سوال خود را دریافت نمی‌کند، بلکه سردرگم و کلافه نیز خواهد شد. متخصصان باور دارند، بهترین پاسخ به این سوال کودکان درباره خداوند آن است که صادقانه برای کودک توضیح دهید: «من هم نمی‌دونم خدا دقیقا کجاست، اما مطمئنم خدا و فرشته‌هاش از ما محافظت می‌کنند تا یه زندگی شاد در کنار هم داشته باشیم.» علاوه بر این می‌توانید آثار حضور خداوند را نیز برای کودک توضیح دهید. برای مثال به او بگویید: «حتی اگر من در خانه حضور نداشته باشم، تو میدانی که این غذا را من پخته‌ام. طبیعت، سگ، گربه، درخت و... هم نشان از خداوند دارند و ثابت می‌کنند خدا هست، اما ما او را نمی‌بینیم.»
در هنگام جواب دادن به کودک باید به چه نکاتی توجه کرد؟
دو سوال قبلی از مهم‌ترین سوالات کودکان درمورد خداوند محسوب می‌شوند. اگر دو بخش قبلی را مطالعه کرده‌باشید، در می‌یابید که پاسخ‌های پیشنهادی برای این دو سوال کودکان درباره خدا، ویژگی‌های مشخصی داشته و نکات متعددی را رعایت کرده‌است. برای مثال، تمام جواب‌ها ساده‌سازی شده و برای کودک قابل فهم هستند. در ادامه، مهم‌ترین نکات برای پاسخگویی به سوال کودکان درباره خدا را شرح داده و توضیح می‌دهیم که چگونه خدا را برای کودکان توضیح دهید.
1. آیا سوال کودکان درباره خدا را بی‌پاسخ می‌گذارید؟ چرا؟
شما چگونه با سوالات حساس و اساسی کودک خود مواجه می‌شوید؟ آیا بی‌جواب گذاشتن سوال کودکان درباره خدا را جایز می‌دانید؟ بسیاری از والدین تصور می‌کنند، ساکت ماندن در مقابل سوالات کودک، موجب پاک شدن مساله می‌شود. در واقع آنها باور دارند، حافظه‌ی کودکان بسیار خام و ساده بوده و مسائل مختلف را به راحتی فراموش می‌کند. اما این عقیده کاملا اشتباه است. متخصصان دریافته‌اند که کودکان تنها در صورتی سوالات خود را بیان می‌کنند، که آن موضوع به دغدغه‌ی فکری آنها تبدیل شده باشد. بنابراین بی‌پاسخ گذاشتن سوالات کودک هیچ کمکی به حل مسئله نمی‌کند، بلکه کلاف موضوع را در ذهن کودک پیچیده‌تر خواهد کرد. با توجه به این نکته توصیه می‌شود حتی با کلمات ساده و پیش افتاده نیز یک جواب کوتاه و صحیح در اختیار کودک قرار دهید.
2. آیا در طول صحبت کردن با کودک، اعتماد او را نسبت به خود جلب می‌کنید؟
کودکان به والدین خود اعتماد کامل دارند. آنها تصور می‌کنند والدین منبع کاملی از پاسخ‌ها هستند و توانایی پاسخگویی به تمام سوالات آنها را دارند. به همین دلیل از اولین لحظات طرح مسئله، کودک حرکات و رفتار شما را تحت نظر می‌گیرد تا اعتماد خود را تقویت کند. توصیه می‌شود همیشه پاسخ‌های خود را با همسر و والد دیگر کودک هماهنگ کرده و به سوال کودکان درباره خدا، یک پاسخ مشابه بدهید. در نتیجه، اعتماد کودک به شما تقویت شده و صمیمت در خانواده نیز افزایش می‌یابد.
3. آیا از چیستی ذات خداوند نیز با کودک صحبت می‌کنید؟
خدا چیست؟ ذات خداوند چیست؟ چه کسی خداوند را به وجود می‌آورد؟ این سوالات را در نظر بگیرید. حتی افراد بالغ و عالم نیز نمی‌توانند پاسخ دقیقی به این سوالات بدهند. چرا؟ چون درک ذات وجودی خداوند در توان ذهن محدود آدمی نیست. بنابراین چرا در مواجهه با سوال کودکان درباره خدا به ذات او اشاره می‌کنید؟ برای مثال کودک از والدین خود می‌پرسد: «من از کجا آمده‌ام؟» و والدین این چنین پاسخ می‌دهند: «خدا تو را آفریده‌است.» به همین ترتیب کودک با خود می‌اندیشد که پس خدا را چه کسی آفریده است؟ و چرخه‌ی سوالات بی‌پایان در ذهن کودک ادامه خواهد یافت.
4. آیا شما به عنوان والدین کودک، در مورد خدا اطلاعات کافی دارید؟
هنگامی که وظیفه‌ی تربیت یک کودک را برعهده می‌گیرید، باید دانش و اطلاعات خود از مفاهیم گوناگون را نیز بالا ببرید. در واقع هرچه سطح اطلاعات والدین بالاتر باشد، راحت‌تر می‌توانند به سوال کودکان درباره خدا پاسخ بدهند. در مقابل شما می‌توانید در برخی از موارد، صادقانه به کودک اعتراف کنید که پاسخ همه‌ی سوالات را نمی‌دانید. در این شرایط می‌توانید کودک را راهنمایی کرده و افراد آگاه را به او معرفی کنید.
بیشتر بخوانید: مفیدترین کتاب ها برای پرورش کودک
5. آیا سوال کودک درباره خدا را جدی می‌گیرید؟
تصور کنید در حال مکالمه با صمیمی‌ترین دوست خود هستید و با بارانی از سوالات اساسی و خطیر از جانب فرزند خود مواجه می‌شوید. در این شرایط چگونه رفتار می‌کنید؟ تاکنون از خود پرسیده‌اید که چرا کودک در زمان‌های این چنینی سوالات مهم خود را مطرح می‌کند؟ متخصصان دریافته‌اند که کودکان بسیاری از سوالات خود را نه برای دریافت جواب که برای جلب توجه والدین نسبت به خود مطرح می‌کنند. به همین دلیل توصیه می‌شود تمام سوالات کودکان جدی گرفته شده و در زمان مناسب و کافی به آنها پاسخ داده شود. همچنین دقت داشته باشید که کودک نیز باید با نهایت دقت به کلام شما توجه داشته باشد. برای مثال، زمانی که کودک در حال بازی با لگو اسباب بازی است، به مهم‌ترین سوال کودکان درباره خدا پاسخ ندهید. ابتدا به او فرصت دهید تا بازی خود را تمام کرده و سپس با تمام دقت بر روی سخنان شما تمرکز کند.
6. آیا برای پاسخگویی به سوالات الهی کودک به رده‌ی سنی او توجه می‌کنید؟
چنانچه به مراحل تقویت ایمان در هر رده سنی آگاه باشید، می‌توانید با اطمینان بیشتر به سوال کودکان درباره خدا پاسخ داده و به فرزند خود کمک کنید. برای مثال، کودکان سه الی 6 ساله خداوند را موجودی همچون انسان تصور می‌کنند. در دوران 6 الی 9 سالگی، تفکر انتزاعی کودک تقویت نشده و به همین دلیل خدا را موجودی مادی تصور می‌کند. در سال‌های ابتدای نوجوانی نیز درک مفاهیم انتزاعی برای کودک آسان‌تر شده و حضور محسوس خدا را درک خواهد کرد. به صورت کلی، مراحل رشد روانی کودک در هر رده‌ی سنی به شرح زیر است:
- 1 الی 3 سالگی: انسان از سال‌های اول زندگی صاحب ایمان و باور بوده و رفته رفته آن را تقویت می‌کند. به همین دلیل مساله خداشناسی در سنین خردسالی نیز حائز اهمیت بوده و باید با توجه به شخصیت کودک، آموزه‌های دینی را آغاز کرد. شما می‌توانید کلمات مقدس را در رده‌ی سنی 1 تا 3 سال به کودک آموزش دهید. همچنین مهر و محبت می‌تواند وسیله‌ی مناسبی برای شناساندن خدا به کودک باشد. در نتیجه به روش‌های مختلف، احساس عشق و مبحت کودک را تقویت کرده و اعتماد او به خداوند را افزایش دهید.
- 3 الی 5 سالگی: اکثر والدین در این دوران یک دغدغه ذهنی درباره خداشناسی کودک دارند: «چگونه حضور خدا در زندگی کودک را به او نشان دهم؟» برای یافتن پاسخ این مسئله از مهم‌ترین لحظات احساسی کودک استفاده کرده و حضور خداوند را به او نشان دهید. برای مثال، می‌توانید از احساس حیرت‌زدگی، ناراحتی، شادی و غم کودک استفاده کرده و در مورد خداوند با کودک صحبت کنید. تصور کنید کودک از تولد خواهر یا برادر جدید خود خوشحال است. در این لحظه می‌توانید از الطاف و رحمت خداوند صحبت کرده و شکرگذاری را به کودک آموزش دهید.
- 6 تا 13 سالگی: در این دوره‌ی سنی کودک تفکر انتزاعی خود را تقویت کرده و اکنون می‌تواند با مفهوم واقعی خدا، آفریدن، تولد، مرگ و... آشنا شود. توجه داشته باشیدکه هرچه مهارت‌های خلاقانه‌ی کودک در دوران خردسالی بهتر تقویت شده‌باشد، تفکر انتزاعی او در رده‌ی سنی 6 تا 13 سالگی نیز قوی‌تر خواهد بود. شما می‌توانید با خرید بازی فکری جذاب برای فرزند خود به تقویت تخیل و دید انتزاعی او کمک کرده و کودگ را برای حل سوال کودکان درباره خدا آماده کنید. از این بازی‌های مفید می‌توان به انواع بازی پازل کودکان اشاره کرد. «پازل فومی پیرامون» برای کودکان خردسال طراحی شده و مفاهیم گوناگونی را به آنها آموزش می‌دهد. برای مثال، شما می‌توانید از «پازل 24 تکه پیرامون کنسرت حیوانات بسته دو عددی» استفاده کرده و تمام موجودات در تصویر را مخلوقات خدا معرفی کنید. حیوانات جذاب درون تصویر، توجه کودک را به خود جلب کرده و مهر و محبت او نسبت به خالق آنها را دو چندان خواهد کرد. همچنین حضور خداوند در لحظات شاد این چنینی، پاسخگویی به سوال کودکان درباره خدا را آسان‌تر خواهد کرد.
