شکوه بهار در سروستان تهران

ونک را با باغ‌های متعدد و قنات‌هایی که سیرابشان می‌کرد می‌شناختند. اراضی این منطقه از تهران که در دوره قاجار روستایی در شمال غربی دارالخلافه به شمار می‌رفت، اغلب به نام میرزا یوسف مستوفی الممالک سند زده شده بود. کشاورزی و باغداری مهمترین شغل اهالی ساکن در ده ونک از دوره قاجار و پیش از آن بود.

این روزها اگر گذرتان به محله ونک که هنوز ساکنانش به آن «ده ونک» می‌گویند افتاده باشد، کمتر نشانه‌ای از باغ‌های سرسبز و وسیع به چشمتان می‌خورد. یکی از معدود باغ‌های این محله که هنوز نفس می‌کشد، باغ ایرانی ده ونک است که «بوستان مختاری» نامگذاری شده است.

قنات آب بالا

ونک از گذشته‌های دور آب قناتی را همراه خود دارد که زمانی تمام باغ‌ها و مزارع روستا را آبیاری می‌کرد و از بالا دست سرازیر می‌شد؛ همان قناتی که از زیر زندان اوین می‌گذشت و اصطلاح «آب خنک خوری» در سلول انفرادی را بر سر زبان‌ها انداخته بود. این روزها آب این قنات که به آن «قنات باغ بالا» می‌گویند در بوستان مختاری جاری می‌شود. این بوستان به باغ ایرانی ده ونک هم شهرت دارد و همانطور که از اسمش پیداست، با ویژگی‌های یک باغ ایرانی و نحوه آبیاری این باغ‌ها به صورت گردش آب در بوستان سیراب می‌شود. آب قنات باغ بالا به حوضچه بزرگی می‌ریزد و بعد از این حوض، راهی جویی می‌شود و سراسر باغ را دور می‌زند.

سروستان ایرانی

سروستان و چنارستان و درختان کهنسال باغ ایرانی، سایه‌سار دلپذیری در گوشه و کنار این بوستان به وجود آورده است. باغ ایرانی ده ونک که به نام بوستان محمد مختاری هم نامگذاری شده، به سبک باغ‌های کهن ایرانی علاوه بر درختان تنومند، گونه‌های دیگری از گیاهان را هم در خود جا داده است. از جمله باغچه‌های کوچکی که گل‌های رنگارنگی متناسب با هر فصل در آن کاشته می‌شود و همچنین بوته‌های زرشک و دیگر گیاهانی که رونق و صفای باغ را فراهم می‌کنند.

در هر مسیری از این باغ که قدم بزنید جویی با کاشی‌های آبی شما را همراهی می‌کند و آب قنات را به سمت باغچه‌های مختف هدایت می‌کند. همه این‌ها در کنار صدای پرندگانی که ساکن باغ هستند، باغ ایرانی ونک را به یکی از آرامش‌بخش‌ترین بوستان‌های شهر تهران تبدیل می‌کند.

وسیع‌ترین لاله‌زار تهران

لذت تماشای این باغ در ایام بهار و به خصوص فروردین ماه، با لاله‌های رنگارنگی که همه باغ را پر کرده است دوچندان می‌شود. باغ ایرانی ده ونک وسیع‌ترین باغچه‌های لاله تهران در بهار را به خود اختصاص داده است و هر سال در فروردین ماه، افراد زیادی از گوشه و کنار تهران و البته گردشگران دیگر، برای تماشای این لاله‌ها خودشان را به باغ ایرانی می‌رسانند.

کوشک آجری

کوشک‌، ساختمان آجری نوسازی شده‌ای است که به سبک معماری دوره قاجار تهران احداث شده و علاوه بر گرمی بخشیدن به فضای باغ، امکان برگزاری رویدادهای فرهنگی و کلاس‌های آموزشی را در این بوستان فراهم کرده است. این باغ یکی از باغ‌های متعلق به مستوفی الممالک بود که در سال‌های گذشته بازسازی و به عنوان فضای سبز در اختیار عموم قرار گرفت. غربی‌ترین نقطه این بوستان راه به تپه‌ای قدیمی می‌برد که روزگاری گورستان قدیمی محله ده ونک بود. این تپه قدیمی و درختان و سنگ قبرهای باقی مانده در آن سال‌هاست که به حال خود رها شده‌اند.

دوگانگی بافت نوساز و فرسوده

اگر از در شرقی وارد این بوستان شوید و از غربی آن خارج‌، احتمالا دوگانه بودن بافت این محله در شرق و غرب بوستان توجه شما را به خود جلب می‌کند؛ ساختمان‌های چند طبقه و بافت نوسازی محله در شرق این بوستان و بافت قدیمی محله در غرب این بوستان قرار دارد. اگر قرار است به این باغ سری بزنید بد نیست بدانید اطراق کردن در چمن‌های این باغ و روشن کردن آتش در آن ممنوع است. باغ ایرانی ده ونک هم مثل اغلب نقاط دیدنی و گردشگری شهر تهران با معضل نبود پارکینگ روبرو است؛ پس در صورت امکان برای رفتن به این بوستان از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید.

درختان تنومند ونک

با گشت و گذاری در اطراف بوستان ایرانی ده ونک، می‌توانید سری هم به بافت قدیمی این محله بزنید و بازارچه محلی ده ونک. یا به کوچه‌های پیچ در پیچی پا بگذارید که جدیدترین ساختمان‌های آن عمری 40 ساله دارند. وجه مشترک این کوچه‌ها و باغ ایرانی ده ونک، درختان تنومندی است که در گوشه و کنار این محله می‌توانید ببینید. بر خلاف شرق این محله که آپارتمان‌های نوساز و بلندمرتبه در آن به چشم می‌خورد‎، در غرب ده ونک هنوز می‌توان حال و هوایی از گذشته این محله را به چشم دید. هنوز از پس دیوارهای تک و توکی از این خانه‌ها، بخشی از باغ‌های آباد ونک پیداست.

دیگر دیدنی‌های ونک

باغ ایرانی تنها نقطه تماشایی ونک نیست. کلیسای ارامنه که یادگار اولین ساکنان ارمنی ده ونک است، مقبره خاندان مستوفی، گورستان قدیمی ونک، زورخانه محله و دیدنی‌های دیگری در این نقطه از تهران انتظارتان را می‌کشند.2